Bu çalışmada XII. ve XIII. yüzyıllarda Kuzey Afrika ve Endülüs’te siyasî, ekonomik, coğrafi, askerî olarak önemli bir medeniyet inşa eden Muvahhidler’in dînî, itikâdî ve mezhebi görüşleri ele alınmıştır. Bu dönemin banisi, fikir babası olan, yetiştirdiği öğrenciler ve siyasi liderler ile döneme damgasını vuran Berberî lider Muhammed b. Tûmert’in akidevî fikirleri, bu fikirlere dayanan siyasi ve askerî faaliyetlerin oluşturduğu dînî etki analiz edilmeye çalışılmıştır. Dînî kişiliğini Hicaz ve önemli İslam başkentlerinde şekillendiren İbn Tûmert’in Murâbıtlar Devleti’nin (1056-1147 m.) dînî konularda sergilediği tavizkar tutumu ve dîne sokulan hurafeler konusunda tepkisiz kalışlarını sert ifadelerle eleştirmiş olması Murâbıtlar Devleti’nin halk nezdindeki itibarının önemli ölçüde zedelenmesine neden olmuştur. İbn Tûmert’in keskin dilli eleştirileri sebebiyle Murâbıtlar tarafından çeşitli cezalara çarptırılması ve nihayetinde memleketinden sürgün edilmesi kendisine mezhebî fikirlerini yaymak için daha büyük imkânlar sunmuştur. Murâbıtlar’ın tavizkȃr din anlayışı karşısında tavizsiz ve cihad eksenli bir din anlayışını savunan İbn Tûmert’in fikirleri kurmuş olduğu Muvahhidler Devleti (1130-1269 m.) ile kurumsal kimliğe bürünmüş ve fikirleri yaklaşık bir buçuk asır boyunca Afrika’nın kuzeyinde ve Endülüs’te etkisini göstermeye devam etmiştir. Bu bir buçuk asırlık zaman diliminde bölgede, farklı dînî anlayışlardan kaynaklanan ihtilafların olduğu birçok münazara yapılmış, birbirine reddiye niteliğinde olan bir çok eser yazılmış, en nihayetinde karşılıklı taraflar kozlarını paylaşabilmek için savaş meydanlarına inmişler ve birçok kanlı savaşların müsebbibi olmuşlardır. Bu çalışmada bu söz konusu gelişmelerin arka planında yer alan dînî-îtikadî sebeplerin neler olduğu ve bu sebeplerin îtikadî birer mezhep olarak nasıl sistemleştiği konu edilecektir.
| Yazar: | FİKRİ GÖNCÜ |
| Tür: | Doktora |
| Üniversite: | Ondokuz Mayıs Üniversitesi |
| Danışman: | DR. ÖĞR. ÜYESİ İBRAHİM HAKKI İNAL |
| Yayın Yeri: | Samsun |
| Tarih: | 2022 |
| Sayfa: | 215 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
