Kur’an, Hz. Musa’ya ve inananlara karşı büyük bir mücadele veren Firavun’un bir mucize olarak yarılan Kızıldeniz’i geçen Hz. Mûsa önderliğindeki İsrailoğullarının peşinden gittiğini ancak daha sonra kapanan suların altında kaldığını ve tam canını teslim edeceği sırada ‘İsrailoğullarının inandığı Tanrı’ya inanıp Müslümanlardan olduğunu’ ifade ettiğini haber verir. Ancak arkasından “Şimdi mi! Halbuki daha önce isyan etmiş ve bozgunculardan olmuştun.” (Yûnus 10/91) buyurulur. Bunun üzerine genel olarak İslam âlimleri Firavun’un son andaki bu imanının Allah tarafından geçerli kabul edilmediği kanaatine sahip olmuşlardır. Ancak felsefî tasavvufun öncü ismi Muhyiddin İbnü’l-Arabî (ö. 638/1240) konuya çok farklı bir yorum getirmiş ve Firavun’un “mümin” ve “mutahhar” bir şekilde öldüğünü söylemiştir. Onun birçok görüşü gibi bu görüşü de kendisinden sonra tartışmalara yol açmış, konuya dair müstakil eserler bile kaleme alınarak bir literatür oluşmuştur. İbnü’l-Arabî’nin çizgisini takip eden Ekberî âlimler onun Firavun konusundaki görüşlerine açıklama getirmek zorunda kalmışlar, bazısı olduğu gibi benimserken bazısı aslında öyle demek istemediğini ifade ederek birtakım yorumlar geliştirmişlerdir. Bazı âlimler ise bu ve benzeri görüşleri sebebiyle İbnü’l-Arabî’yi tekfir etmişlerdir. İbnü’l-Arabî’nin görüşü ve Firavun’un imanı meselesinin Osmanlı ulemasının da gündemini meşgul ettiği görülmektedir. Bu tartışmaların Osmanlı’da ne zaman başladığı tam olarak bilinmemekle beraber Fatih Sultan Mehmed döneminin önemli âlimlerinden Kutbüddinzâde el-İznîkî (ö. 885/1480) küçük hacimli bir risalesi ile Osmanlı döneminde Firavun’un imanı meselesine eğilen en erken isimlerden biri olmuştur. O, Ekberî geleneğe mensup olmasına rağmen Firavun’un mümin oluşunu kabul etmemekle birlikte İbnü’l-Arabî aleyhine de konuşmamakta, meselenin izahına dair geniş açıklamalar yapmaktan kaçınmaktadır. İşte bu tezde Kutbüddinzâde’nin meseleye dair risalesi özelinde Firavun’un imanı konusunda ileri sürülen görüşler ve bunların kimler tarafından benimsendiği, Osmanlı döneminde tartışmanın seyri ve tarafları ele alınmış, bir Osmanlı âlimi olarak Kutbüddinzâde’nin hayatı, ilmî kişiliği ve konuya dair görüşü ortaya konmaya çalışılmıştır.
| Yazar: | FEYZULLAH ARAN |
| Tür: | Doktora |
| Üniversite: | Kocaeli Üniversitesi |
| Danışman: | DOÇ. DR. KADİR GÖMBEYAZ |
| Yayın Yeri: | Kocaeli |
| Tarih: | 2022 |
| Sayfa: | 246 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
