Kitaplar

Safevîlerin İlk Döneminde İktidar-Ulemâ İlişkisi

İran coğrafyasında iki asırdan fazla hüküm süren Safevî Devleti’nin (1501-1736) kuruluşu ve Şiîliğin resmî mezhep olarak ilan edilmesi İran tarihinde etkileri günümüze kadar devam eden köklü gelişmelerin ve değişikliklerin yaşanmasına yol açmıştır. Safevîlerin kurulmasıyla birlikte ilk defa güçlü şeklide devlet desteğine mazhar olan Şiî ulemâ, süreç içerisinde iktidar ortağı olmuş ve ayrı bir güç merkezi…

Erken Dönem Hâricî-İbâzî Tefsir Anlayışı -Hûd b. Muhakkem el-Hüvvârî Örneği-

Müslümanların karşılaştıkları sorunların çözümü için başvurdukları ilk kaynak daima Kuran olmuştur. Bu durum, Kuranı anlamada farklı yaklaşımların ortaya çıkmasına ve tefsirde çeşitliliğe yol açmıştır. Bu tefsir çeşitlerinden biri de mezhebi tefsirlerdir. Erken dönemde ortaya çıkan mezhebi Kur’ân yorumlarından biri Hârici-İbâzî tefsirlerdir. Hâricîliğin İbâzıyye koluna mensup bir müfessir ve İbâzî tefsir geleneğinde mühim bir konuma sahip…

İslâm’da İlk Fikrî Hareketler ve Dinî Mezhepler

Yaltkaya’nın bu eseri Darülfünun İlahiyat Fakültesi Mecmuası’nda yayımlanan dört makalesinden oluşmaktadır. Üç makaleden oluşan ilk bölümde Müslüman Arapların İslâm’ın dönemin gelişmiş medeniyetleri olan İran ve Roma ile münasebetleri, ilim ve kültür ilişkileri, etkilenmeleri üzerinde durulmakta; İslâmî ilimler ve özellikle tefsir, hadis, siyer, tarih, mantık ve kimyaya dair gelişmeler anlatılmakta ve değerlendirilmektedir. Yaltkaya, eserin ikinci bölümünde ise,…

Analitik Felsefe Tarihi Metalib ve Mezahib

Fıkıh ve tefsir alanlarındaki çalışmalarıyla tanınan büyük İslâm âlimi Elmalılı M. Hamdi Yazır’ın Fransızcadan tercüme ettiği bu eserin orijinali, felsefe tarihçileri Paul Alexandre René Janet ve Gabriel Jean Edmond Séailles’in kaleme aldığı Histoire de la philosophie: Les problèmes et les écoles isimli felsefe tarihinin metafizik ve ilahiyat kısımlarıdır. Elmalılı’nın Batı düşüncesinin geldiği noktayı anlayıp bunu…

Matüridi Düşünce Sisteminin Dayandığı Temel Tasavvurlar Geleneğin İnkişafından Geleceğin İnşasına

Mütefekkirlerin düşüncelerinin yayılması ve görüşleri üzerinde yapılan imal-i fikir, onların tanınması ve gelecek nesillere taşınmasına katkı sağlar. Bir hakikat takipçisi olduğu görülen Mâtürîdî’nin taassuba saplanıp kalanlara katkı mahiyetinde bağnazlığa, taklitçiliğe, dinin tektipleştirilmesine, indî görüşlere ve zayıf delillerle temellendirilen fikirlere dönük eleştirilerinin ve ayrıca ilmî disiplin ve gayretleri teşvik edici mahiyetteki izahlarının bilinmesine ihtiyaç vardır. Yine…

Tefsir ve Mezhebî Aidiyet

Mâturîdî ve Râzî Tefsirlerinde Mu’tezile Eleştirilerinin Tefsir Değeri Açısından Mukayesesi İnsanoğlu, tarih boyunca dine ihtiyaç duymuş ve ilâhî vahyin yol göstericiliğinden faydalanmıştır. Allah Teâlâ tarafından peygamberler ve kitaplar aracılığıyla her gönderilen din, insanın özündeki fıtrata hitap etmiştir. Gönderilen ilâhî mesaja iman eden topluluklar, tarihi süreç içerisinde farklı sosyal, kültürel ve siyasi gelişmeler sonucunda ihtilaflar yaşamışlardır….

İslam Mezhepleri Tasnifi -eş-Şirvânî Örneği-

El yazması eserler günümüz bilgi kaynaklarının temel ögelerindendir. Elinizdeki bu çalışma, gün yüzüne çıkmayı bekleyen el yazması eserler arasında yer almaktadır.Mezhepler Tarihi alanında bugüne değin şüphesiz, birçok eser yazılmıştır. Şirvânî’nin çalışmamıza esas olan ‘Mukaddime fi Beyan’il Fırak’il Muhtelife’ adlı eseri, ansiklopedik fihrist tarzında olması bakımından, özgün nitelik taşımaktadır.Biz bu çalışmamızda, klasik dönem Mezhepler Tarihi eserlerinde…

Sabit ile Değişken Arasında Yeni İlm-i Kelam Hareketi

Yeni İlm-i Kelâm Hareketi ile ilgili bu eserin temel gayesi kelam ilmini yöntem ve içerik bakımından yenilemeye dönük olarak 19. yüzyıldan günümüze kadar ortaya konmuş çabaları anlamak, tahlil etmek, ortaya konan reçetelerin güçlü ve zayıf yönlerini ortaya çıkarmaktır. Buradan hareketle de günümüzde kelam ilminin hangi yönleriyle yenilenmeye muhtaç olduğunu tespit edip bunu gerçekleştirmek için neler…

İnsanın Kaderi -Teo-antropolojik bir yaklaşım-

Sünni ekoller Allah’ın mutlaklığını ve hükümranlığını temel hareket noktası yaparak, insanın denenmesini, özgürlüğünü ve sorumluluğunu en azından vahyin önemsediği oranda doktrine edememiş görünmektedirler. Vahyin tüm verilerini dikkate alarak onun bütünselliği ve makâsıdı gözetilerek, hem insanın özgürlüğünü, denenmesini ve sorumluluğunu dile getiren, hem de vahyin ve varlığın sahibi olan Yüce Allah’ın sıfatlarının kemâlini gözeten bir teolojik…

Adalet ve Zulüm -et-Ta’dîl ve’t-Tecvîr-

Mutezile’nin doğuşundan beşinci yüzyılın başına kadar gelen süreçte tartışılan tüm konuları ihtiva eden Muğnî külliyatı, aslında sadece Mutezile için değil, bütün bir nazarî düşünce için klasik sayılmaktadır. İslam düşünce mirasının derinliğini gözler önüne seren bu külliyat, aynı zamanda Mutezile geleneğinin en hacimli klasiği olarak kabul edilir. Külliyatta müstesna bir yer tutan “Adalet ve Zulüm” adındaki…