Fahreddin er-Râzî’de Bilgi ve Yöntem
Fahreddin er-Râzî, İslam düşüncesindeki geniş bilgi birikimi ve entelektüel derinliği nedeniyle “el-İmâm” olarak tanınan önemli bir düşünürdür. Kelâm, felsefe, fıkıh usûlü, mantık ve tefsir gibi pek çok disiplinde kaleme aldığı eserler, İslam dünyasında derin tartışmalara ve dönüşümlere yol açmıştır. Râzî’nin bu alanlarda ortaya koyduğu çalışmalar, İslam düşüncesinde yöntem, bilgi ve varlık konularında köklü kırılmalar yaratmış;…
Şemseddin es-Semerkandî’de Lafzî Delillerin Kesinliği Problemi
Şemseddin es-Semerkandî (ö. 722/1322) kaleme aldığı eserlerle felsefe ve kelâm gelenekleri üzerinde etkili olmuştur. Bu disiplinlerin temel araştırma konularından olan dinî nasların nasıl anlaşılması gerektiği sorununu tartışan Semerkandî, Allah’a isnat edilen el ve yüz gibi haberî sıfatları yorumlarken aklî delillerin kesin bilgi ifade ettiğini, lafzî delillerin ise karine olmaksızın zan/sanı bildirdiğini öne sürmüştür. Lafzî delillerin…
Şemseddin es-Semerkandî’ye Göre Ontolojik Baskınlık (et-Teraccuh) ve Ontolojik Evleviyet
Bu makale İbn Sînâ’nın Tanrı’nın varlığına dair delilinin “mümkünün iki ucundan biri ötekine bir sebeple baskın gelir” şeklindeki büyük öncülü etrafında klasik dönemde yürütülen tartışmalara odaklanmaktadır. Makalede öncelikle İbn Sînâ’nın yaklaşımıyla yeter sebep ilkesi ve imkânın tanımı ardından Fahreddin er-Râzî ve Şemsüddin es-Semerkandî’nin yaklaşımıyla ontolojik baskınlık (et-teraccuh, er-ruchân) meselesi ele alındı. Bu bağlamda baskınlığın imkân sınırında…
İtikâdâtu Fırakı’l-Müslimîn ve’l-Müşrikîn -Müslüman ve Müşrik Fırkaların İnançları
Râzî; etkileri mensup olduğu Eş‘arî kelam ekolünün sınırlarını aşan bir düşünürdür. Eş‘arîlik bağlamında ele alındığında felsefi kelâm döneminin en yetkin temsilcisi sayılır.Bu eser, Râzî’nin dinler ve inançlar hakkında kısa ve liste oluşturmaya yönelik metindir. Eserde Müslüman, Yahudi, Hristiyan, Mecusî, düalist inanç gurupları ve filozoflar belirli tanımlar ve isimler üzerinden ayırt edici inançlarına göre belirlenmiştir. Yazar:…
Naklî/Lafzî Delilin Zannîliği Probleminin Kelâma Yansımaları -Fahreddin er-Râzî Örneği-
Fahreddin er-Râzî’nin (öl. 606/1210) bazı eserlerinde naklî/lafzî delillerin zan bildirdiğine yönelik bir anlatı mevcuttur. Bu iddia, bazı eserlerde sayısı değişmekle birlikte ortalama on bir öncül ile temellendirilerek bir teori olarak vazedilmektedir. Bu teoriye göre naklî/lafzî deliller sırasıyla (ⅰ) dilin kendisinden kaynaklı, (ⅱ) dili kullananın kullanımından kaynaklı ve (ⅲ) dinleyicinin anlamasından kaynaklı olan durumlar sebebiyle delâlet…
Jamāl al-Dīn ʿAlī b. Sulaymān’s Miʿrāj al-salāma and Miṣbāḥ al-ʿirfān: Edition (with Introduction) of Two Early Witnesses to the Incorporation of Avicennian Metaphysics into Imāmī Shiite Kalām
This article provides an editio princeps of two short philosophical treatises, Miʿrāj al-salāma wa-minhāj al-karāma and Miṣbāḥ al-ʿirfān wa-miftāḥ al-bayān, by the Imāmī Shiite thinker Jamāl al-Dīn ʿAlī b. Sulaymān al-Baḥrānī (d. ca. 670/1271). ʿAlī b. Sulaymān served to link Ibn Saʿāda and Ibn Maytham, who were fellow scholars from Bahrain and ʿAlī’s teacher and student, respectively. Like them, ʿAlī…
God Spatially Above and Spatially Extended: The Rationality of Ibn Taymiyya’s Refutation of Faḫr al-Dīn al-Rāzī’s Ašʿarī Incorporealism
Ibn Taymiyya (d. 728/1328) wrote his tome Bayān talbīs al-ǧahmiyya to refute Ašʿarī kalām theologian Faḫr al-Dīn al-Rāzī’s (d. 606/1210) argument in Taʾsīs al-taqdīs that God is not corporeal, located, or spatially extended. Bayān talbīs al-ǧahmiyya is the largest known refutation of kalām incorporealism in the Islamic tradition, and al-Rāzī’s Taʾsīs al-taqdīs was apparently the most sophisticated work of its kind circulating in Ibn Taymiyya’s Mamlūk scholarly…
A Comprehensive, Annotated, and Indexed Bibliography of the Modern Scholarship on Fakhr al-Dīn al-Rāzī (544/1150—606/1210)
The study of Islamicate intellectual history has witnessed a rapid growth of scholarship on post-classical thinkers and especially on Fakhr al-Dīn al-Rāzī (d. 1210 CE), one of the leading theologians and philosophers of his time. However, there is presently a lack of methodological tools and reference works in Rāzī studies. This book is the first…
Fahreddin Er-Râzî’de teorik bilginin kesinliği problemi
Bu çalışmada Fahreddin er-Râzî’nin teorik bilgide kesinliğe ulaşmanın imkânı ve yöntemi hakkındaki görüşleri incelenmeye çalışılmıştır. Buna bağlı olarak birinci bölümde Fahreddin er-Râzî’nin eserlerinde uyguladığı eleştirel yöntem ve bilgi teorisi hakkında genel bir çerçeve çizilmiştir. Ardından kelâm ilminin temel yöntemi olan nazar ve istidlâle şüpheci grupların yönelttiği eleştiriler ve Fahreddin er-Râzî’nin bu eleştirilere verdiği cevaplar serimlenmiştir….
Gelecekle İlgili Mümkün Önermeler ve Özgür İrade: Fahreddin er-Râzî’nin Aristoteles’in Mantıksal Kadercilik Çözümüne Yönelik Eleştirileri
Aristoteles’e (ö. MÖ 322) göre gelecekle ilgili mümkün önermeler söz konusu olduğunda, hem çelişmezlik ilkesi korunabilir hem özgür irade savunulabilir. Râzî (ö. 606/1210), Aristo’nun iddiasını ispatlayamadığını düşünür. Çünkü Râzî’ye göre geleceğin belirsizliği epistemolojik bir belirsizliktir ve bu tür bir belirsizlik ontolojik alanda geçerli değildir. Râzî’nin mantıksal kadercilik lehine, Aristoteles aleyhine üç delili vardır: Birinci delile…
- 1
- 2