el-İktisâd fi’l-İʿtikâd Adlı Eseri Örnekliğinde Gazzâlî’nin Kelam Metodolojisi
el-İktisâd fi’l-iʿtikâd Gazzâlî’nin başlı başına kelam disiplinine ayırdığı nadide bir eserdir. Eserin kelam disiplini açısından en önemli özelliği mütekaddimîn döneminden müteahhirîn dönemine geçiş sürecine dair önemli bilgiler ihtiva etmesidir. Gazzâlî el-İktisâd’ı daha önce kelamın mütekaddimîn dönemi metodolojisine yapılan eleştirileri dikkate alarak kaleme almıştır. Mütekaddimîn döneminin burhâna dayanmayan zayıf yöntemlerinin terkedildiği ilk eser olma özelliğini haiz…
Gazzâlî’nin Allah’ın Sıfatları Teorisi
Bu çalışma Ebu Hamid Gazzâlî‘nin ilâhî sıfatlar konusunda görüşlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu konu temelde tanrı-âlem ilişkisine dairdir. Dolayısıyla çalışma Gazzâlî’nin hem ilâhî sıfatlar konusundaki görüşlerini ortaya koyar. Gazzâlî, İslami ilimlerin hemen her alanında eser veren üretken bir XII. Yüzyıl âlimidir. O bilinirliği oranında da hem çağdaşlarını hem de sonraki yüzyılları etkilemiştir. Eser şemasına bakıldığında,…
Gazzâlî’nin İman-Amel Anlayışı
İnanma ihtiyacı, şüphesiz insanın en doğal özelliklerinden biridir. İman olgusu dinin merkezinde yer alan bir kavram olması sebebiyle hemen hemen her dönemde insanların yaşam biçime, düşünce ve davranışlarına yön vermiştir. İmanın varlığı veya yokluğu bütün bir hayatı etkiler. İman, insanın iç dünyasını imar eden en önemli sebeplerinden biri olduğundan dolayı, bedendeki ruh gibidir. Bedende bulunan…
Gazzâlî’de Ruhun Tabiatı Tartışması: Maddi mi Gayri Maddi mi?
İslam dünyasında oldukça etkili isimlerden biri olan Gazzâlî’nin düşünceleri, birçok konuda oldukça muğlaktır. Onun görüşlerini tespit etmedeki zorluk, genel olarak, Gazzâlî’nin eserleri arasında gözlemlenen farklılıklardan kaynaklanır. Bu farklılıklar, yalnızca üslupla alakalı olmayıp zaman zaman Gazzâlî’nin birbiriyle çelişen görüşleri savunması şeklinde de tezahür etmektedir. Ruhun tabiatı meselesi de bunlardan biridir. Gazzâlî, farklı eserleri karşılaştırıldığında, ruhun tabiatı…
İslam Kelamında Fıtratın Bilgisel Değeri
Dinî literatürde insanın yaratıcısını kendi kendine bilebilecek bir donanımla yaratılmış olması anlamına gelen fıtrat kavramı; Kelam ilminde Allah’ın varlığının delillerinden biri olarak da zikredilir. Bu bağlamda Eş’ari bir âlim olan Gazzâlî’nin de fıtrat deliline oldukça fazla vurgu yaptığı görülür. Bu delile oldukça fazla vurgu yapan Gazzâlî’nin, fıtratın bilgisel yönden değerinin mükellefiyet getirip getirmeyeceği hususundaki görüşü…
Eş‛arîliğin Şam Bölgesinde Yayılma Süreci
Tarihsel süreçte İslam düşünce ekolleri tek tip bir bütüncüllüğe sahip değillerdir. Bundan dolayı mezhepler mekân ve zamanın değişmesi, muhataplık ilişkileri gibi çeşitli etkenlere bağlı olarak farklılaşmalar gösterebilirler. Sünnîliğin ana mezheplerinden birisi olan Eş‛arîlik, Irak coğrafyasında ortaya çıktı. Farklı bölgelere yayılan Eş‛arîliğin Şam coğrafyasında nasıl ve ne şekilde tezahür ettiği bu araştırmanın ana problemini oluşturmaktadır. İlk…
Filozoflar Tanrı’nın Cisim Olmadığını İspatlayamadı mi’ Gazzâlî’nin Tasviri, Muhyiddin Karabâğî’nin Yaklaşımı
İslam felsefe-bilim tarihinin önemli metinlerinden biri olan Gazzâlî’nin Tehâfütü’l-Felâsife adlı eserinde Meşşâî filozofların görüşleri yirmi başlık altında sıkı bir eleştiriden geçirilmiştir. Söz konusu eleştirilerin nasıl değerlendirileceği ve İslam düşünce tarihine etkileri modern dönemde farklı değerlendirmelere konu olmuştur. Klasik oryantalist okuma biçimi bu eleştirileri İslam dünyasında felsefi düşüncenin sonunu getirecek süreci başlatan bir dönüm noktası olarak…
Gazzâlî Sonrası Felsefe Eleştirisi: Şihâbeddîn Ömer Sühreverdî Örneği
İslam düşüncesinde felsefe eleştirisi Gazzâlî ile beraber büyük bir kırılma yaşamıştır. Bu kırılmanın yansımaları ise günümüze kadar devam etmiş, felsefe eleştirisinin Gazzâlî ile birlikte zirveye ulaştığı genel bir kabule dönüşmüştür. Ancak bu genel kabul kendisinden sonra felsefe eleştirilerine dair başka çalışmaların yapılmadığı veya felsefenin tam anlamıyla İslam düşüncesinde etkisini kaybettiği anlamına gelmemektedir. Bunun en önemli…
- 1
- 2