Kovid 19 Küresel Salgınının Düşündürdükleri
İki yıldır gündemimizin ilk sırasına yerleşen Kovid 19 Salgını, insanoğlunun insanlık tarihi boyunca karşılaştığı en büyük musibet olarak değerlendirilebilir. Kovid 19 isimli bu virüsün mahiyeti yani neliği hakkında fitrî/doğal ve sûnî/yapay olduğu şeklinde çeşitli tartışmalar bulunsa da biz bu tartışmaları viroloji ve tıp bilim adamlarına bırakarak, salgın ve musibetlerin neliği, nedenleri ve korunma yöntemleri üzerinde…
Din ve Fıtrat İlişkisi Bağlamında Dinî İndirgemeciliğin Eleştirisi
Bu çalışmanın amacı dinin inanç ve ibadet yönüyle insan fıtratına uyumlu olduğunu temellendirmek ve dinî indirgemeciliği eleştirel biçimde ele almaktır. Din, hayatı anlamlandırma ve inşa etme aracıdır. Hayatla ilişkisi onu mümkin bir kavram kılar. Yani din, inanç ve ritüelleriyle insan doğasını aşan bir nitelikte değil, insanın düşünme ve davranma yetisine uygun şekildedir. İslâm’ın kendisini fıtrat…
İslam Kelamında Delil ve Delillendirmede Yeni Arayışlar
Tarihsel yaşam pratiklerinin sunduğu imkânlardan bağımsız ele alınamayacak bir gelişim çizgisinin takibi ile İslam teolojisi belirli bir kıvam ve görünüme kavuşmuştur. İslam teolojisini temsil eden Kelam, inşa sürecinin kendisine sunduğu imkânların ve handikapların tümünü değilse bile önemli bir bölümünü üzerinde taşır. En temelde Kelam, bir İslam inananının neye nasıl inanması gerektiğini ortaya koymak sorumluluğundadır. Buna…
Kelâmda Büyük Günah Tartışmaları
İslam kültür geleneğinde ekollerin birbirilerini tekfir etmesi oldukça yaygın bir ötekileştirme biçimidir. Farklı teolojik yaklaşımların beslediği bu zeminde farklı ekoller bu teolojik enstrümanı yoğun biçimde kullanmışlardır. Gazzâlî’ye gelindiğinde tevile konu olan bir konuda ve tevilleri sebebiyle tarafların birbirlerini tekfir etmeleri teolojik olarak hoş karşılanmamış ve bir sınırlamaya gidilmek durumunda kalınmıştır. Günümüzde de ötekileştirmede bir araç…
Babanzâde Ahmed Naîm’in Ele Aldığı Kelâmî Problemler
Ahmed Naîm Efendi, Osmanlı Devleti’nin bakiyesinden çok yönlü bir âlimdir. Felsefe, hadis, İslâm ahlâkı ve kelâma dair pek çok telifatı vardır. Bu eserler incelendiğinde müellifin yazıları ve ilmî konumunun yanı sıra içerisinde bulunduğu siyasî-fikrî ortam nedeniyle de okunması/anlaşılması gereken bir kişi olduğu görülmektedir. Keza onu tanımak aynı zamanda içerisinde yaşadığı çalkantılı geçiş döneminin özelliklerini anlamak…
İmam Mâtürîdî’nin Ahlâk Düşüncesinde Ahlakın Kaynağı Olarak İnsan Tabiatı
İslam düşüncesinde tabiat kavramı önemli bir işleve sahiptir. Özellikle ahlâkla ilgili konularda tabiat kavramı insana ait birtakım özellikleri ifade eder. Bu özellikler insana ait değişmeyen kalıcı bir yapıyı ya da yaratılıştan gelen değişmesi mümkün olan hususları anlatır. Tabiat, kimi düşünürlerce mizaç veya fıtrat kavramlarıyla eş değer görülmüştür. Mizaç kavramını temel alan bakış açılarının daha çok…
Hanefî-Mâtürîdî Âlim Şemseddin Es-Semerkandî’de Sürekli Yaratma Eleştirisi
Şemsüddin es-Semerkandî mantık, matematik, astronomi, mübâhase, felsefe ve kelam alanlarında yazdığı eserler ile kendisini aklî ve naklî ilimlerde kanıtlamış önemli bir Türk-İslam âlimidir. Karakteristik problemlerde benimsediği görüşleriyle Hanefî-Mâturîdî kimliğini ön plana çıkaran Semerkandî, Hanefî-Mâturîdî gelenek içerisinde felsefî kelâm yöntemini benimseyen ilk âlim olarak temâyüz etmektedir. Cevher-araz hakkındaki tanım ve yorum farklılıkları, kelam ekollerinin gerek kendi…
Peygamberlerin Sahip Olduğu Bazı Sıfatların Nübüvvetin Gerekliliği ve İspatı Açısından Değerlendirilmesi
Bir insanda bulunması gereken birçok erdeme sahip olma özelliği peygamberleri toplumlara rol model olma konusunda vazgeçilmez kılmaktadır. Peygamberlerin sahip olduğu bu üstün va-sıfların her biri onlara mutlak hakikate yönelmede farklı bir katkı sunmaktadır. Diğer insanlar-dan farklı olarak, peygamberlerde bulunan erdemlerin bir bütün olarak bulunması, onları mutlak hakikate götüren yolu en isabetli ve mükemmel şekilde takip…
Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Modernleşmenin Süreç Analizi
Tarihin hiçbir belirleyici ve dönüştürücü olayı, her ne olursa olsun anlık kararların yarattığı sonuçların toplamı olarak görülemez. Her değişim ve dönüşümün derin kökleri ve süreçleri vardır. Dolayısıyla Cumhuriyetin modernizasyonu için kullanılan “yukarıdan aşağıya modernleşme” kavramı bu anlamda tartışmaya açıktır. 1808’de II. Mahmut döneminde başlayan modernizasyon çalışmaları, Cumhuriyet’in ilanıyla sonuçlanan birçok dönüştürücü çabanın özünü içerir. Yeniden…
Câhiliye Şirinde Ahiret İnancı
Bu makale, câhiliye şairlerinin ahiret inancını, ahiretin varlığını kabul eden şairlerin şiirlerinde kullandığı uhrevi kavramları ortaya koymayı ve söz konusu kavramların Kur’ân’daki karşılığını belirlemeyi amaçlamaktadır. Kelam ilmi içerisinde semiyyat başlığı altında tartışılan ahiret ve halleri ayet ve hadisler ışığında değerlendirilmeye çalışılmıştır. Ancak nassın açıkça izah etmediği kavramlarla ilgili olarak farklı yorumlar yapılmıştır. Bu da kavramların…