Osmanlı müelliflerinin eserlerinde mezhebî konuların incelenmesi (XVI. yüzyıl Taşköprizâde İsameddin Ahmed bin Mustafa Efendi örneği)
XVI. yüzyıl Osmanlı Devleti’nin yükseliş dönemidir. Bu yüzyılda zirvede olunan ilim alanında da çok sayıda seçkin ilim adamları yetişmiş ve önemli eserler bırakmışlardır. Osmanlı’nın yükseliş devrinde Kelâm ilminde şerh ve haşiye çalışmalarının ağırlıkta olduğu görülse de özgün eserler de verilmiştir. Özellikle bu yüzyılda ilmiye sınıfı içerinde tedris ve telif gibi faaliyetleriyle tanınan Taşköprizâde İsameddin Ahmed…
Erken dönem Abbasîlerde mezhep-iktidar ilişkileri
İslâm tarihinde ortaya çıkan mezhepler dinî, siyasî ve toplumsal şartların etkisiyle kurumsallaşmış beşerî oluşumlardır. İktidar, devlet yönetimini elinde bulundurma ve iktidar gücünü kullanarak başkalarının siyasî davranışlarını kontrol etme yetkisine sahip olmaktır. İnsan topluluklarının tarihî gelişimi boyunca iktidar olgusu, beşerî işlerde kaçınılmaz bir durum olarak ortaya çıkmıştır. Bütün topluluklar, iktidar olgusunu şu veya bu şekilde tanımışlardır….
Lütfî Paşa’nın “Risâle-i Firak-i Dâlle” adlı eseri ve değerlendirilmesi
Bu çalışmada, Lütfî Paşa’nın Osmanlıca telif edilmiş Risâle-i Fırak-i Dâlle adlı eserinin tahkik ve tahlîli yapılmıştır. Hz. Peygamber’in “73 Fırka hadisi” diye bilinen rivayet bağlamında Müslümanlar tarih boyunca fırkalaşma ve mezhepleşme olgusuyla karşı karşıya kalmıştır. Her devrin anlayış ve zihin dünyası farklılık arz ettiği için fırkalar da dinamik bir yapıya sahip olmuştur. Ana gövdeleri sabit…
Tarihsel süreçte İmâmiyye-Mutezile ilişkisi
İmâmiyye-Mutezile ilişkisi II./VIII. asrın ilk yarısında başlamıştır. Bu tarihten III./IX. asrın ortalarına uzanan dönem, İmâmiyye ile Mutezile arasında ciddi bir rekâbetin varlığına işâret etmektedir. İki ekolün mensupları arasındaki münâzaralar ve oluşturulan reddiye literatürü bunun canlı şâhidi konumundadır. Bu dönemde felsefeyle beslenen Mutezile, akılcı din anlayışını benimsemiş, tevhitte mutlak tenzihi, adâlette insanın tam hürriyetini savunmuştur. İmâmiyye…
Bir Müslüman Mezhepler, Tarikatler ve Cemaatler’e Nasıl Bakmalı?
“Bir Müslüman Nasıl Bakmalı” serisindeki kitaplar, özellikle gençlerin samimi anlam arayışına belli konular ve meseleler etrafında bir bakış açısı sunma amacıyla hazırlanmıştır. Okuyucuları, İslami hassasiyetler üzerinden düşünmeye ve araştırmaya sevk etmek amacındadır. “Bir Müslüman bu konuya sadece bu şekilde bakmalıdır” şeklinde mutlakçı bir anlayıştan uzaktır. Bu amaçla yayınlanmış olan “Bir Müslüman Mezhepler, Tarikatler ve Cemaatler’e Nasıl Bakmalı?” isimli bu…
İslam Düşünce Geleneğinde Takrîb: Beklentiler ve Gerçekler
Yazar: Mehmet ÇELENK Kitap Başlığı: İslam Dünyasında Sosyal ve Siyasal Hareketlilik Unsuru Olarak Mezhepler Editör: Mizrap POLAT Yayın Yeri: Ankara Yayıncı: Akademisyen Kitabevi Tarih: 2021 Sayfa: 51-74 ISBN: 9786258037630 URL: https://www.akademisyen.com/tr/urun/islam-dunyasinda-sosyal-ve-siyasal-hareketlilik-unsuru-olarak-mezhepler-9786258037630
İslam Dünyasında Sosyal ve Siyasal Hareketlilik Unsuru Olarak Mezhepler
KISIM 1: SİYASİ VE TOPLUMSAL UNSUR OLARAK MEZHEP BÖLÜM 1: İSLAM COĞRAFYASINDA İÇTİMAİ VE SİYASİ YAPILANMA UNSURU OLARAK MEZHEPLER BÖLÜM 2: İRAN-TÜRKİYE İLİŞKİLERİ KAPSAMINDA TÜRKİYE’DE SUNNİ-Şİİ VE ALEVİ İLİŞKİSİ KISIM 2: MEZHEPLERARASI YAKINLAŞMA: TAKRÎB BÖLÜM 3: MEZHEPLERARASI BARIŞIN TEORİK TEMELLERİ, TAKRİB ÇALIŞMALARI VE TAKRİBİN İSTİSMARI ÜZERİNE BAZI DÜŞÜNCELER BÖLÜM 4: İSLAM DÜŞÜNCE GELENEĞİNDE TAKRÎB: BEKLENTİLER VE GERÇEKLER KISIM 3:…
İbâziyye Mezhebinin Abdullah b. İbâz’a Nispeti ve Sebepleri
İslâm’daki fıkhî mezhepler genellikle kurucuları olarak görülen şahsiyetlere nispetle anılmışlardır. Örneğin Hanefî mezhebi, Nu’mân b. Sâbit Ebû Hanîfe’ye nispet edildiği gibi. Bu durum Mâlikî, Şâfiî, Hanbelî ve diğer birçok mezhep içinde böyledir. Bu fıkhî mezhepler için kurucu olarak kabul edilen şahsiyetlerin tümü, ilim ehli olup başta fıkıh olmak üzere islâmî ilimlerde muhtelif eserler ortaya koymuşlardır….
Bir Coğrafyacının Gözünden Mezhepler: el-Maḳdisī’nin Aḥsenu’t-Teḳāsīm’inde Mezhepler Bahsinin Tahlili
Mezhepler, sadece kurucu şahıslardan veya bunlar tarafından dile getirilmiş fikirlerden ibaret değildir; aynı zamanda sosyo-kültürel aidiyet zeminleridir. Bu durum, mezheplerin çok yönlü bir literatüre doğrudan veya dolaylı olarak konu olmasını beraberinde getirmiştir. Bunun en dikkat çekenlerinden biri ise beşerî coğrafya eserleridir. Yazıldıkları dönemin kültürel, sosyal, ekonomik ve dinî yapıları hakkında önemli bilgiler içeren bu eserler,…
Eş‘arîlik’ten Mâtürîdîlik’e Özgürlüğün Parabolik Gelişimi
Her fikir, içinde doğup geliştiği zamansal kesitin sosyolojik, politik, ekonomik ve kültürel şartlarının bir ürünüdür. Hiçbir beşerî düşünce yoktur ki tarihsel konjonktürden etkilenmesin. Cebriyye’den Mu‘tezile’ye Eş‘arîlik’ten Mâtürîdîlik’e kadar İslam düşünce ekollerinin tümü, dönemlerinin özel şartlarının doğal bir çıktısıdır. Dolayısıyla haklarında yapılacak değerlendirmelerde, bu husus göz ardı edilmemelidir. Bugünden yapılacak yüzeysel okumalar, anakronik hatalarla sonuçlanabilir. İslam…