Bu çalışmada Mütakaddimin kelâmından Mütaahhirin kelâmına geçişte Tanrı kanıtlamaları-nın ilk biçimlerine yeri verilmektedir. Çalışma boyunca Wensick’in Muslim Creed adlı çalışma-sında eksik bırakılan bazı kısımlara göndermede bulunulmakta, bu bağlamda kelâm düşüncesin-deki deliller konusuna ilişkin üç düşünce ekolü arasında karşılaştırmalar yapılmaktadır. Bunlar-dan ilki akılcı argümanı tamamen reddeden ve Allah’ın varlığının ancak vahiy (sem‘) yolu ile bili-nebileceğini iddia eden yaklaşımdır. İkincisi hudûs (temporality) veya imkân (contingency) kav-ramlarından Tanrı’nın varlığının rasyonel bir şekilde kanıtlama olasılığını kabul eden Eş‘arî ve Mu‘tezilîler’in benimsediği rasyonalist yaklaşımdır. Üçüncüsü de bütün insanlar için geçerli olma-sa da Tanrı’nın tecrübe yolu ile idrak edildiği tasavvufî yaklaşımdır. Kelâm tarihinin ileriki za-manlarında, argüman tekniğini kullanmada ve mantıksal kavramları ele almada daha rafine bir hal aldığı vakîdir. Fakat bu üç bağlam içinde gelişen miras, Fahreddîn Râzi’nin derinlikli felsefî kelâmına gelinceye kadar geçen sürede İbn Hazm’ın, Cüveynî’nin ve Gazzâlî’nin Allah’ın varlığını kanıtlamada başvurdukları argümantasyon teknikleri, esasında felsefe ile kelâm arasındaki ilkesel farklılığın örneklerini sunmaktadır.
| Yazar: | Hamdullah ARVAS |
| Yayın: | İslâmî Araştırmalar Dergisi |
| Cilt: | 33 |
| Sayı: | 3 |
| Sayfa: | 934-51 |
| Tarih: | 2022 |
| DOI: | |
| ISSN: | 1304-6810 |
| URL: | https://www.islamiarastirmalar.com/magazine/tr-tanri-kotulugun-yaraticisi-degildir-1160.html?page=archive |
