Kur‘an‘ın anlaşılması ve yorumlanmasına dair çalışmalar vahyin inzalinden beri devam etmektedir. Onun yorumlanmasına ilişkin iyi ve gayretli çabalar olmakla birlikte yorum sınırlarını zorlayan art niyetli çalışmalar da eksik olmamıştır. Söz konusu bâtınî yorum
stratejilerinin hiçbir gramatik/dilsel, bilimsel, rasyonel, şeffaf ve hesabı verilebilir olmaktan uzak olmaları, karşı tarafta daha rasyonel, daha tutarlı, daha bilimsel ve şeffaf metodoloji arayışlarına hız vermiştir. İşte bu bağlamda Mu‘tezile‘nin bâtınî yorum çabalarına yönelik savunuları oldukça değerlidir. Mu‘tezile ekolü ve Mu‘tezilî kelâmcılar, Kur‘an‘ın dilsel yapısının uzlaşımı/muvadaa üzerinde ısrarla durmaktadırlar. Kur‘an‘ın dilsel bir metin olması hasebiyle kaynağı her ne kadar ilahi olsa da vahyin muhatapları nezdinde anlaşılmasının imkânında hiçbir tereddütleri bulunmamaktadır. Hatta Maturidi‘nin tefsir-tevil ayrımında, sahabeye tefsiri ve ulemaya te‘vili hasretmesiyle, temel anlam/an/ın sahabeye aidiyyeti konusundaki elitist yaklaşımını kabul etmemektedir. Kâdı Abdulcebbar öncelikle dille ilgili bir mesele olduğunda dilin toplumsal bir uzlaşıma bağlı olarak oluşan bir anlaşma aracı olduğunu dile getirmektedir. İşte bu uzlaşım sözün bir anlama işaret etmesine etki eden en önemli unsurdur. Buna konuşanın durumu ve sözün bağlamı gibi anlamda etkili olan başka ögeler de eklendiğinde anlaşma çok daha sağlıklı ve doğru olacaktır. Dolayısıyla toplumsal
mutabakat olmadan anlamın oluşması mümkün değildir. Anlamı kapalı ifadeler, anlamlarına ilişkin hiç bir delil bulunmayan sözlerden ibaret değildir. Tam aksine onlar, anlamı açık ayetler ve akıldan elde edilen delillerle manaları anlaşılabilecek türden sözlerdir. İlimde
derinleşmiş olanlar, bu delilleri bulmada ve uygulamada usta oldukları için anlamı kapalı ifadelerin anlaşılması onlara özgü kılınmıştır.
| Yazar: | Muhammet Aydın |
| Sempozyum Başlığı: | 5. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi – Karadeniz Zirvesi |
| Yer: | Rize |
| Yayıncı: | UBAK YAYINEVİ |
| Tarih: | 15 Mart 2021 |
| Sayfa: | 108 |
| ISBN: | 978-625-7341-08-0 |
| URL: | https://www.karadenizkongresi.org/ |
