Hz. Peygamber, imanın mâhiyeti ile ilgili bilgiler veren pek çok hadis îrâd buyurmuştur. Onlardan biri, imanın çeşitli şubelerden ve öğelerden oluştuğunu anlatan şuabü’l-iman hadîsidir. Söz konusu hadis, hicrî üçüncü asırda gerek Kütüb-i sitte içerisindeki iman bölümlerinde gerekse o dönemde ve daha sonraki asırlarda müstakil olarak te’lif edilmiş olan Kitâbü’l-iman’larda nakledilegelmiştir. Hadis kitaplarının tasnifinin büyük ölçüde tamamlanmasının ardından muhaddisler başka te’lif türlerine yönelmesinin neticesinde şuabu’l-iman hadîsi Kitâbü’liman’larda liste halinde verilerek şerh edilirken diğer yandan müstakil olarak yazılan Şuabü’l-iman adlı eserlerin başlıca konusunu teşkil etmiştir. “Beyhakî’nin Şuabü’l-iman Adlı Eserindeki Hadisler Çerçevesinde İmanın Yapısı” adlı bu çalışma eserin te’lif amacı olan bu hadis ile eserde imanla irtibatlandırılan konularla ilgili diğer hadislerden hareketle imanın yapısını incelemektedir. Araştırmanın hedefi imanın şubeleri hadîsinden hareketle imanın yapısını oluşturan unsurların neler olduğunu, imanın inanç, ibadet ve ahlâkla olan ilişkisini Beyhakî’nin eseri üzerinden ortaya koymaktır. Üç bölümden oluşan çalışmanın başlangıcında imanın tanımı ve iman konusunda öne çıkan hususlar üzerinde durulmuştur. Birinci Bölüm’de Hadis musannefatındaki Kitâbü’l-iman eserleri müelliflerin iman anlayışını tespit etmek amacıyla incelenmiştir. Öncelikle Kütüb-i sitte’deki iman bölümleri daha sonra müstakil olarak yazılmış olan meşhur ve mütedâvil Kitâbü’l-iman’lar ele alınmıştır. Gerek müstakil ve gerekse bölüm halinde yazılmış olan Kitâbü’l-iman’ların muhtevâlarının araştırılması Şuabü’l-iman eserleriyle olan ilişkilerini tespit etmek amacıyla gerekli görülmüştür. İkinci Bölüm’de Şuabü’l-iman eserlerinin yazılmasına vesile olan imanın şubeleri hadisi üzerinde durulduktan sonra hadisi açıklamak üzere farklı asır ve coğrafyalarda Arapça ve Türkçe’de te’lif edilmiş olan Şuabü’l-iman edebiyatı incelenmiştir. Günümüze ulaşan Şuabü’l-iman eserlerinin muhtevâları hakkında bilgi verilmiştir. En kapsamlı ve en meşhur Şuabü’l-iman eseri olan Beyhakî’nin elCâmi’u li şuabi’l-iman’ı tanıtılmış, kitabın özellikleri, üzerine yazılan çalışmalar belirtilmiş, diğer Şuabü’l-iman’larla mukayesesi yapılmış ve iii bu eserlerdeki müşterek iman şubeleri ortaya konulmuştur. Üçüncü Bölüm’de Beyhakî’nin tespit ettiği iman şubeleri teker teker incelenerek konuları imanla irtibatlandırmada delil olarak kullandığı hadisler tespit edilmiştir. Müellifin konu başlıkları sıralamasına uyulmuş, onun tasnifine sadık kalınmıştır. Ancak üst başlıklar tarafımızdan oluşturularak müellifin imanın şubelerini sıralamadaki mantığı ortaya çıkarılmaya çalışılmıştır. Konuların işleyişinde delil olarak kullanılan âyet-i kerîmeler ele alınmakla beraber özellikle Beyhakî’nin naklettiği hadisler tahlil edilmeye çalışılmıştır. Bu tezde örnek olarak belirlenen Beyhakî’nin Şuabü’l-iman’ında, imanın yapısının yetmiş yedi şube halinde açıklanarak âyet ve hadislerle temellendirilmesinin başlıca sebebinin imanda inanç, ibadet ve ahlâk bütünlüğünü vurgulamak olduğu görülmüştür. Ayrıca imanın ferdî boyutunun yanında toplumsal boyutuyla ilgili hususlarının da önemli bir alanı kapsadığı ortaya çıkmıştır. Diğer yandan iman konusundaki görüşlerin ortaya konulmasında âyetlerin yanında hadislerin de başlıca başvuru kaynağı oldukları tespit edilmiştir.
| Yazar: | TEZCAN TÜRKBEN ÖZYÜREK |
| Tür: | Doktora |
| Üniversite: | Marmara Üniversitesi |
| Danışman: | PROF. DR. AYNUR URALER |
| Yayın Yeri: | İstanbul |
| Tarih: | 2021 |
| Sayfa: | 356 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
