Bu çalışmada iktisadî etkenlerin Haricilik hareketinin doğuşuna etkisi araştırılmıştır. Hariciliğin doğuşu ve teşekkül sürecine ilişkin yapılan çalışmalarda siyasî, sosyal, dinî ve kültürel etkenler üzerinde yeterince durulmuş, ancak iktisadi etkenlere ise gerektiği kadar yer verilmemiştir. Tespit edilen bu eksikliği gidermek amacıyla bu konu seçilmiştir. Hâricîlik İslâm öncesi dönemde başlayan ve İslâm sonrasında yaşanan siyasal, sosyal, ekonomik ve kültürel değişim ve dönüşümün bir sonucu olarak ortaya çıkan dinî ve siyasî bir harekettir. Kureyş’in İslâm öncesi dönemde diğer Arap kabileleri ile yaşamış olduğu siyasî ve iktisadî sorunlar, Hz. Peygamber sonrasında da artarak devam etmiştir. Hulefâ-yi Râşidîn döneminde yaşanan siyasi, sosyal, kültürel ve ekonomik değişim ve dönüşüm sonucu Müslümanlar arasında bir takım ihtilafalar yaşanmıştır. Özellikle Hz. Osman’ın son altı yıllık döneminde Basra, Kûfe ve Fustat(Mısır) gibi ordu karargâhlarında ortaya çıkan siyasî ve iktisadî sorunlar, kitlesel tepkileri de beraberinde getirmiştir. Hz. Osman döneminde ortaya çıkan kitlesel isyan hareketi onun katliyle sonuçlandı. Hz. Ali’nin halife seçilmesi sorunları çözmedi. Aksine yeni sorunları da beraberinde getirdi. Bu dönemde yaşanan Cemel ve Sıffin ile tahkim meselesi Hz. Ali’nin ordusunda siyasî ve dinî bir gruplaşmaya neden oldu. Sıffin’de ortaya atılan hakem fikri bu ayrışmanın tek sebebi değildi. Bu ayrışma, Kureyş kabilesi ile diğer Arap kabileleri arasında İslâm öncesi dönemde başlayan ve Hz. Peygamber sonrasında devam eden siyasî ve iktisadî çatışmanın bir sonucuydu. Haricilik mezhebinin doğuşuna zemin hazırlayan sosyo-politik, sosyo-kültürel ve dini etkenlerin, sosya-ekonomik nedenlerle birlikte değerlendirilmesi gerekir. Bu tür bir bütüncül değerlendirme bu alanda yapılacak çalışmalara ışık tutacaktır.
| Yazar: | KEREM ÇAVUŞLU |
| Tür: | Doktora |
| Üniversite: | Erciyes Üniversitesi |
| Danışman: | PROF. DR. YUSUF BENLİ |
| Yayın Yeri: | Kayseri |
| Tarih: | 2022 |
| Sayfa: | 301 |
| URL: | https://tez.yok.gov.tr |
