İslam tarihinde Müslümanlar arasında cereyan eden ilk tartışmalardan bir tanesini de imamet/yönetim meselesi oluşturmaktadır. İtikadi konuların tartışılmasına da sebebiyet veren bu durum zamanla bazı mezheplerin ortaya çıkmasında da belirgin rol oynamıştır. Bu tartışmaların ve imamet meselesi etrafinda şekillenen Şia gibi mezheplerin etkisi ile imamet konusu kelam eserlerinde incelenmeye başlamıştır. Şiilerin özellikle imameti inanç esası olarak telakki etmeleri bu yönde bir sistem geliştirmeleri kelam eserlerindeki imamet bahislerinin işlenmesine de etki etmiştir. Diğer bir ifade ile kelam eserlerindeki imamet bölümleri Şiâ’ya bir reddiye mahiyetindedir. Şia’nın bu noktada en baskın şekilde ileri sürdüğü tezlerden bir tanesi de Hz. Ali’nin Hz. Peygamber’den sonra imamete geçmesi gerektiğinin nass yoluyla sabit olduğudur. Nass ile tayin Şiî İmami düşüncenin temelini teşkil etmektedir. Onlara göre Hz. Peygamber farklı zamanlarda çeşitli vesilelerle Hz. Alî’yi kendisinden sonra imam olarak tayin etmiştir. Bu noktada bazı ayet ve hadisler ileri sürmüşlerdir. Bu ayet ve hadisleri kendi mefkurelerinde yorumlayan Şii alimler Hz. Ali’nin imametinin nass ile sabit olduğunu iddia etmişler ve dolayısı ile Hz. Ali’nin imamet hakkının gasp edildiğini ileri sürmüşlerdir. Son dönem Mu’tezile’nin en önemli ismi olan Ebü’l Hüseyin elBasri’de Şerhu’l-Usûli’l-Hamse isimli eserinin -yakın zaman önce neşredilen- İmamet bölümünde Şîa tarafından Hz. Ali’nin imameti ile ilgili ileri sürülen nakilleri nasıl anladıklarını ve yorumladıklarını detaylı bir şekilde inceleyerek kritik etmeye çalışmaktadır. Hatta Hz. Peygamber sonrası halifeler bölümünü bu konuya ayırmıştır da denilebilir. Çünkü sadece Hz. Ebû Bekir’in hilafetini çeşitli açılardan inceledikten sonra kalan kısımda bu konuyu incelemektedir. Ebü’lHüseyin el-Basrî “Mevlâ ayeti”, “Mevla hadisi” ve “menzile hadisi” çerçevesinde bu konuyu kritik etmektedir. Çalışmada Ebü’l-Hüseyin el-Basrî tarafından oldukça erken bir dönemde kaleme
alınan bu eleştirilerin tahlili hedeflenmektedir. Ebü’l-Hüseyin el-Basrî’ni bu noktadaki kaynaklarının tespiti ve aynı zamanda kendisinden sonraki çalışmalara ne derece kaynaklık ettiğinin tespiti de çalışmanın temel hedeflerindendir.
| Yazar: | Halil İbrahim Delen |
| Sempozyum Başlığı: | INCSOS VIII. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi |
| Yer: | Tekirdağ |
| Yayıncı: | Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi |
| Tarih: | 2022 |
| Sayfa: | 238 |
| ISBN: | |
| URL: | https://www.rumelikongresi.com/sosyal/index.php/tr/home-tr-tr |
