Kur‘an‘ın anlaşılması ve yorumlanmasına dair çalışmalar vahyin inzalinden beri devam etmektedir. Vahyin yorumlanmasında belli kriterlerin olmasına her zaman dikkat edilmiştir. Bununla vahyin öznel, bâtınî, işârî şekillerde anlaşılmasının önüne geçilmesi
amaçlanmıştır. Düşünce geleneğimizde genelde iki farklı yorum yönteminden söz edilebilir. Bunlardan ilki rivayet tefsiri olurken diğeri dirayet tefsiri şeklindedir. Mâtürîdî hem dirayet ekolünün hem de ehli rey ekolünün önemli temsilcileri arasında yer almaktadır. Selefi ve referansı olan Ebu Hanife‘ye açıkça atıflarda bulunurken onun yöntemini ve metodolojisini daha da ileriye taşıdığı söylenebilir. Bu bildirimizde Enbiya ve Hac Sûreleri bağlamında Mâtürîdî‘nin Te‘vîlâtından hareketle bazı rasyonel tespitlerine değinmek istiyoruz. Onun
rasyonel temellendirmeleri özellikle Enbiya Sûresinin 21, 22, 23, 42, 67. ayetleri ile Hac Sûresinden 47, 73 ve 78. ayetleri üzerinden ele alınacaktır. Burada da Mâtürîdî‘nin ve kelâm sisteminin hâkim kavramı olan hikmet çerçevesinde yorumda bulunduğu görülmektedir. şöyle ki yaratıkları öldükten sonra diriltme ve hayat verme gayesi olmaksızın onları yaratmak hikmet dışı görünmektedir. Çünkü dünya hayatında herhangi bir binayı hedeflediği bir akıbet için değil de yıkılsın diye yapan kimse fiilinde hikmet sahibi olamaz. Ayrıca hükümlerin arkasında insanın maslahatına uygunluğu prensibinin gözetlendiği de dile getirilmektedir. Allah peygamber göndermese de insan, Allah‘ın birliğini ve nimetlerini bilmekle ve ona her zaman şükretmekle yükümlüdür. Ancak O‘nun lütfu ve rahmeti sebebiyle bunları daha kolay ve basit öğrensinler diye peygamberler göndermiştir. Çünkü hükümleri, doğru sözlü ve adil birinden dinlemek, akıl yürüterek öğrenmekten daha kolaydır.
| Yazar: | Muhammet Aydın |
| Sempozyum Başlığı: | 5. Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi – Karadeniz Zirvesi |
| Yer: | Rize |
| Yayıncı: | UBAK YAYINEVİ |
| Tarih: | 15 Mart 2021 |
| Sayfa: | 107 |
| ISBN: | 978-625-7341-08-0 |
| URL: | https://www.karadenizkongresi.org/ |
