Temel görüşleri bağlamında İbâdiyye-Mu’tezile ilişkisi

İbâdiyye ve Mu’tezile, Basra şehrinde teşekkül eden iki önemli düşünce ekolüdür. İbâdiyye ve Mu’tezile’nin beslendikleri insan kaynaklarının Basra’daki toplumsal konumu ile şehrin siyasi, sosyo-ekonomik, kültürel ve ilmî atmosferi her iki mezhebin temel konulardaki düşünce ve görüşlerinin sistematik hale gelmesinde başat rol oynamıştır. Basra’nın kendine has şartları nedeniyle dönemin siyasî konuları ve bu konulardan kaynaklı itikadî ve toplumsal meselelerde İbâdiyye ve Mu’tezile’nin görüşleri incelendiğinde ciddi anlamda benzerlikler olduğu hatta bazı konularda aynı görüşleri dile getirdikleri görülecektir. Aynı coğrafyada ve toplumsal-siyasal sorunlar içerisinde oluşan mezheplerin bazı konularda aynı/benzer fikirlere sahip olmaları ya da birbirleri ile görüş alış-verişinde bulunmaları normal karşılanacak bir durumdur. Fakat araştırma konumuz olan her iki mezhep arasında görüş benzerliğinin çokluğu dikkatimizi fazlasıyla üzerine çekmiştir. Bundan ötürü bizde çalışmamızda temel görüşleri bağlamında İbâdiyye-Mu’tezile ilişkisini, bu ilişkinin tezahür şeklini ve yönünü tespit etmeye ayrıca her iki mezhep arasındaki etkileşimi ortaya koymaya çalıştık. İbâdiyye ve Mu’tezile mezhepleri arasındaki ilişkiyi incelemek için siyasî, itikadî ve metodolojik konular bağlamında araştırmalarda bulunduk. Tarihsel süreci de dikkate alarak İbâdiyye ve Mu’tezile’nin görüşlerini mukayeseli olarak ele aldık. Böylelikle her iki ekol arasındaki fikirsel benzerliği ortaya koymaya gayret ettik.

Yazar: MEHMET HANİFİ YOLDAŞ
Tür: Doktora
Üniversite: İnönü Üniversitesi
Danışman: PROF. DR. MEHMET KUBAT
Yayın Yeri: Malatya
Tarih: 2022
Sayfa: 256
URL: https://tez.yok.gov.tr
15 Ocak 2023