Modern Dönem Şiî Düşüncesinde Bir Kimlik İnşası Olarak Erbaîn Yürüyüşü
Dinler ve mezhepler, aidiyet duygularının korunması ve gelecek nesillere aktarılması için geçmişin her an yeniden yaratılmasını sağlarlar. Bunun en önemli araçlarından birisi de dini ritüeller aracılığıyla yerine getirilmektedir. Şiîlik, ritüele dayalı dindarlığın en yaygın olarak görüldüğü düşünce ekollerinden birisidir. Şiîliğin siyasî bir hareketten teolojik bir evreye geçişinde ve mezhebi aidiyetlerin kazandırılmasında Kerbelâ hadisesi oldukça önemli…
Murtaza Turabi’nin Şiî-İmâmî Kur’an Meâlinin Analizi
Şîa, Hz. Peygamber’in vefatından sonra imâmetin Hz. Ali’ye ve onun soyundan gelenlere ait olduğunu savunan grupların ortak ismidir. İmâmet inancının merkezi bir konum inşa ettiği bu gruplar, imamların nas ile tayin edildiklerine ve peygamberler gibi masum olduklarına dayanan yeni bir din tasavvuru geliştirmiş, müstakil bir hadis ve tarih malzemesi oluşturmuş gerek itikadî gerek amelî bakımdan…
Gazzâlî’nin Allah’ın Sıfatları Teorisi
Bu çalışma Ebu Hamid Gazzâlî‘nin ilâhî sıfatlar konusunda görüşlerini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Bu konu temelde tanrı-âlem ilişkisine dairdir. Dolayısıyla çalışma Gazzâlî’nin hem ilâhî sıfatlar konusundaki görüşlerini ortaya koyar. Gazzâlî, İslami ilimlerin hemen her alanında eser veren üretken bir XII. Yüzyıl âlimidir. O bilinirliği oranında da hem çağdaşlarını hem de sonraki yüzyılları etkilemiştir. Eser şemasına bakıldığında,…
Ḳadīmden Ḥādis̱ Çıkar mı? El-Ġazālī’nin Tehāfutu’l-Felāsife’de Âlemin Ḳıdemine Dair Birinci Delile Yönelttiği İkinci İtirazın Analizi
Ebū Ḥāmid el-Ġazālī’nin (ö.505/1111) Tehāfutu’l-Felāsife adlı eserinin birinci meselesi âlemin ḳıdemine dairdir. Bu meselede felāsifenin âlemin ḳadīm olduğunu savunan dört delili yer almaktadır. El-Ġazālī, bu delillerden birincisine yönelttiği ikinci itirazda, ḳadīm bir varlığın ḥādis̱ bir varlığa neden olmasının imkansız olduğunu savunan felāsifenin, bu dünyada ḥādis̱lerin var olduğunu kabul etmesinin bir tutarsızlık olduğunu ileri sürmektedir. Bu…
Ehl-i Sünnet’in Kozmoloji Anlayışında Eş’arî’nin Rolü/Etkisi
Bu çalışma Ebü’l-Hasan el-Eş’arî’nin (ö. 324/935-36) âlem anlayışının Ehl-i Sünnet’in kozmoloji anlayışına etkisini ihtiva etmektedir. Bu bağlamda onun âlem ve âlemin unsurlarına (cevher, araz, cisim, mekân, hareket, nedensellik) yönelik fikirleri ele alınıp irdelenmeye çalışılmıştır. Eş’arî’nin, mensubu olduğu Mu’tezile’den ayrıldıktan sonra dakîk konularda aldığı birikimi kendi yöntemiyle nasıl mezcettiği ve başta Eş’arî’lik ekolü olmak üzere Ehl-i…
Osmanlı Entelektüel Düşüncesinin Bileşenleri: Kelâm, Felsefe ve Tasavvuf: Kemalpaşazâde ve Risâleleri Üzerinden Bir İnceleme
Osmanlı düşünce yapısının din, akıl ve irfani tecrübe olmak üzere birbirini tamamlayan üç epistemolojik temele dayandığını söyleyebiliriz. Bu üç temel sırasıyla kelâm, felsefe ve tasavvuf disiplinleri ile temsil edilmektedir. Osmanlı düşüncesinin bu özelliği bir taraftan onun irfani ve aklî açıdan gelişmesine katkıda bulunurken diğer yandan bu medeniyetin dinin temel ilkelerine bağlı kalmasına imkân tanımıştır. Bu…
İbn Kemâl’in Yaratıcıyla İlgili Mûcib Bizzât ve Fâil-i Muhtâr Tasavvurları Karşısındaki Konumu
Bu makalede, İbn Kemâl açısından Allah’ın, felsefi tabiriyle vâcibü’l-vücûd’un, mûcib bizzâtmı yoksa fâil-i muhtâr mı olduğu incelenmiştir. Mûcib bizzât ve fâil-i muhtâr anlayışları, varlık ve yetkinlik kaynağı olarak Allah’ın âlemle ilişkisinde nasıl değerlendirileceğine ilişkin tartışmalarda ortaya çıkan başlıca iki teoriyi betimler. İbn Kemâl meseleyi incelerken mûcib bizzâtın iki farklı anlamını göz önünde bulundurur. Mûcib bizzâtın…
Determinizmin Yeni Savunması: Nörobiyolojik İndirgemecilik
Determinist düşünce tarih boyunca çeşitli kültür, inanç ve felsefede farklı veçheleriyle yer etmiş bir bakış açısı; hayatı, doğayı ve bir bütün olarak varlığı anlamlandırma biçimidir. Kültürel bir öğe olmaktan çıkıp sistematik bir kozmolojiye dönüşmesi, Yunan düşüncesiyle birlikte gerçekleşmiştir. Önce Leucippos ardından Democritos ve Stoa okulu gibi ekoller, ontoloji ve kozmolojide determinist bir felsefeyi ispata girişmişlerdir….
The Origins of Twelver Shīʿism in Iran
The issue of the entry of Imāmite/Twelver Shīʿism into Iran is one of the most controversial issues in the History of Islamic Sects. According to the established general opinion, it is after the Safavids that the Shī’ite groups in question became the dominant thought in Iran. Before, they were only a minority. However, this study…
Üniversite Öğrencilerinin Kader Algıları: Metaforik Bir Araştırma
Kader hem çoğu dinde yer alan bir inanç konusu hem de yaşamsal bir olgu olarak hayatın içinde hep var olagelmiştir. Kaderin bilinmeyen yönleri ve kaderle ilgili belirsizlikler ise insanın merak duygusunu daima canlı tutan bir unsur olmuştur. Kader algılarının hayatı etkileme potansiyeli yüksektir. Bireyin kader algısı hayata bakışını belirleyen unsurlardan biri olduğu gibi davranışlarını da…