İktidar Olmanın ve Muhalefette Bulunmanın Ahlâkî Söylemlere Etkisi -Erken Dönem İslam Düşüncesi Bağlamında Bir Değerlendirme-
İktidar olmanın ve muhalefette bulunmanın farklı ahlâkî söylemler doğurduğu tarihsel olarak sabittir. Siyasal aktörlerin ve düşünürlerin siyasal pozisyonları, onların ahlâkî söylemlerinin içeriğini belirlemiştir. Bu makale siyasal duruşun, siyasî aktörler ve kelâmî fırkaların ahlâkî söylemleri üzerinde belirlenimini erken dönem İslam düşüncesi bağlamında konu edinmektedir. İktidarı elinde bulunduran Emevîler’in ve sonrasında Abbâsîler’in söyleminde yöneticiye itaat, asayiş ve…
İnançsız ve İnanç Temelli Ahlâkın Bireysel ve Toplumsal Davranışlara Etkisi
Bireyin ve toplumun olgunlaşmasında, uygarlaşmasında, gelişmesinde, bir-birleriyle olan münasebetlerinde, toplum düzeni ve güvenliğinde en önemli unsurların başında ahlak gelmektedir. Adalet, liyakat, güvenlik, dürüstlük, bireyler ve kurumlar arasındaki karşılıklı güven gibi toplum hayatının vazgeçilmez değerlerin temelinde kuşkusuz ahlak yatmaktadır. Günlük hayatta birey ve toplum mutluluğunun, geleceğe umutla bakmanın da ahlakla doğrudan ilişkisi vardır, diyebiliriz. Bu durumda…
İslam Medeniyetinde Çevre Ahlâkının Temelleri
İslam açısından insan, toplumsal bir varlık olduğu kadar ekolojik bir varlıktır da. Bu dünya, ona emanet edilmiş, onun kendisini geliştireceği ve varoluş gayesini gerçekleştireceği bir ortam, ilahî imtihanın gerçekleştiği bir sahne kılınmıştır. Doğa insanlığın yurdudur; insanların doğa zarar vermesi, insani yaşama da zarar verecektir. Bu nedenle insanlığın medeniyet yolculuğu ve terakkisi,sadece insanın insanla ilişkisini değil…
Ebû’l-Kāsım El-Belhî’ye Göre İlâhî Fiillerde Ahlâkîlik: Aslah
Bağdât Mu‘tezilesi’nden Ebû’l-Kāsım el-Belhî (ö. 319/931), nesnel ahlâk anlayışı ile literatürde dikkat çeken bir isimdir. Bilgi, insan eylemleri üzerindeki belirleyiciliği sebebi ile ahlâkla ilişkilidir. Onun bilgi teorisine dayandırdığı nesnel ahlâk anlayışı, Allah’ın fiilleriyle ilgili yaklaşımında da kendisini göstermektedir. Belhî’nin Allah tasavvuru ahlâkî vurgular taşımaktadır. Allah’ın, Âlim, Kâdir, Hâlik, Murîd, Hakîm, Âdil, Hayy, Muhsin, Sâni‘, Kâhir…
Samuel Clarke’ın Bazı Deistlerin Ahlâk Tasavvurlarına Yönelik Eleştirileri
Batı felsefe tarihinde deizm eleştirileri söz konusu olduğunda öne çıkan en önemli isimlerden birisi kuşkusuz Samuel Clarke’dır. O deizmin yükselişte olduğu bir dönemde yaşadığından birçok deist ile tartışmış ve benimsemiş olduğu fikirleri hem doğa felsefesinden hem de etik ve teolojik görüşlerinden hareketle savunmaya çalışmıştır. Clarke deistlerin fikirlerini dört ayrı grupta ele almış ve eleştirilerini de…
Deizm Bağlamında Tanrı – Ahlâk Münasebetinin İmkânı ve İnsanın Ahlâkiliği Üzerine
Öncelikle belirtmek gerekir ki ‘iyi’ ve ‘kötü’ değerlerini içeren “ahlâk”, bir insan tecrübesidir ve bir münasebeti ifade eder. Kişinin kendisi ve kendisinin dışındakiler arasında olan bu münasebet, ilahî din ekseninde bakıldığında, insanın Tanrı’ya dönük ahlâkî yönelişini de kapsar. Bu durumda, vahye imkân tanımadığından ilâhî dini kabul etmeyen ve böylece Tanrı ile insan arasında faal bir…
Din-Ahlâk İlişkisi Bağlamında Teolojik Ahlâkın İmkânı
Ahlakın nasıl temellendirileceği sorunu düşünce tarihinin önemli problemlerinden birisidir. Özellikle yaşamın kaynağı ve meydana geliş sürecini genlerin korunması, açlık, korku ve cinsel arzuyu da içeren doğal seçilime bağlayan ateizm açısından merhamet, diğerkâmlık, hiç tanımadığımız bir insan için ekran başında göz yaşı dökme gibi fiziki gerçekliği olmayan duyguların doğal yollarla nasıl açıklanacağı önemli bir sorun olmuştur….
- 1
- 2