Makaleler

  2. Makaleler

İsmail Hakkı Bursevî’nin Rûhu’l-Beyân’ında Muʿtezile’ye Yönelttiği İtirazlar

Kur’ân’ın yorumunda daha çok aklı belirleyici olarak gören Muʿtezile, bu yönüyle diğer ekollerden bariz bir şekilde ayrılmaktadır. Meseleleri, geliştirdikleri “Beş Usûl” çerçevesinde ele alan söz konusu mezhep, naslarda akla muhalif gibi görünen hususları tevillerle aşmaya çalışmışlar ve diğer oluşumların hedefi haline gelmişlerdir. Özellikle Kur’ân’ın mahlûk olduğu, büyük günah işleyen bir müminin kâfirle aynı akıbete maruz…

Makaleler eleştiri İsmail Hakkı Bursevî Kur’ân Muʿtezile Rûhu’l-beyân tefsir

Gazzâlî’de Ruhun Tabiatı Tartışması: Maddi mi Gayri Maddi mi?

İslam dünyasında oldukça etkili isimlerden biri olan Gazzâlî’nin düşünceleri, birçok konuda oldukça muğlaktır. Onun görüşlerini tespit etmedeki zorluk, genel olarak, Gazzâlî’nin eserleri arasında gözlemlenen farklılıklardan kaynaklanır. Bu farklılıklar, yalnızca üslupla alakalı olmayıp zaman zaman Gazzâlî’nin birbiriyle çelişen görüşleri savunması şeklinde de tezahür etmektedir. Ruhun tabiatı meselesi de bunlardan biridir. Gazzâlî, farklı eserleri karşılaştırıldığında, ruhun tabiatı…

Makaleler Felsefe Gazzâlî İkicilik Kelam Ruh Ruhun Tabiatı

Bâtıniyye’nin Değeri: Gazâlî’nin İsmâîlî Öğretiyi Kendine Uyarlaması

Bu makale, Gazâlî’nin kozmolojisine bir İsmâilî etki sorunsalını tartışır ve Gazâlî’nin İsmâilî kozmolojisinin bazı özelliklerini Farslı Nâsır-ı Hüsrev’in (ö.481/1088) İsmâilî düşüncesinden kendine uyarladığını iddia eder. Nâsır-ı Hüsrev ve onun İsmâilî Yeni Eflatuncu kozmolojisini tanıttıktan sonra makale, ilk olarak: Gazâlî’nin anti-İsmâilî cedel çalışması’ Fada’ih al-batiniyya’de -kozmoloji, vahiy ve te’vil ile ilgili- sunulan İsmâilî öğreti materyalinin bir…

Makaleler Bâtıniyye Felsefe Gazâli Mişkât Nâsır-ı Hüsrev

İmam Mâtürîdî’de Ülü’l-emr Kavramı

Bu makalede İslâm düşünce tarihinin önemli konuları arasında yer alan “ülü’l-emr”in İmam Mâtürîdî (ö. 333/944) tarafından nasıl anlaşıldığı ortaya konulmaktadır. Bu kelimenin ne anlama geldiği, kimleri kapsadığı, şartlarının neler olması gerektiği ve ülü’l-emre itaatin sınırı ile ilgili çeşitli görüşler verilerek İmam Mâtürîdî’nin de ülü’l-emr kavramına yaklaşımı amaç olarak ortaya konmaya çalışılmaktadır. Mâtürîdî, kendisinden önce verilen…

Makaleler

Mâtürîdî’nin Bazı Ulûhiyet Meselelerine Yaklaşımı

İslam inancının “aslü’l-usûlü”nü teşkil eden ilâhiyât bahsi, kelâm ilminin en önemli ve karmaşık konularındandır. İlk dönemlerden itibaren Allah’ın zatı, sıfatları ve fiilleri başta olmak üzere ulûhiyet meselelerine dair farklı görüşler ileri sürülmüş ve mühim düşünce ayrılıkları ortaya çıkmıştır. Sünnî kelâmı tesis edenlerden biri olan Ebû Mansûr el-Mâtürîdî de ilâhiyât alanına giren bu hususlarda geniş bir…

Makaleler İlahî Fiiller İlahî Hikmet Kelâm Mâtürîdî Ulûhiyet

İslam Kelamcılarının Araştırma Yöntemleri

Kelam, İslam inançlarını ortaya koymak, bunlara karşı yapılan muhalefeti gidermek ve farklı inanaç gruplarına karşı İslam inançlarını savunmayı amaçlayan normatif bir bilimdir. Kelam temelde vahiy temelli bir bilimdir. Fakat vahyin ifade ettiği anlam, ondan inanç ve uygulamaya ilişkin çıkarımlarda bulunmak aklî delillendirmelerin teolojik gerekliliğini ortaya çıkarmıştır. Öte yandan vahyin yorumunun yapılması da zorunlu olarak aklın…

Makaleler Araştırma Metodu Delillendirme İstidlal Kelam Yöntem

Kelam İlmi Açısından İrtidat Konusunun Değerlendirilmesi

İrtidat konusu ve mürtedle ilgili hükümler zaman zaman gündeme gelmekte ve farklı açılardan ele alınmaktadır. Konunun yargı ve ceza boyutu öne çıktığı için İslam hukuku tarafından öncelikle ele alınması anlaşılır olmakla beraber, diğer ilmî disiplinler tarafından da değerlendirilmesi, inanç ve tasavvur boyutuyla kapsamlı ve çok boyutlu bir yaklaşımla ele alınması da önemlidir. İnsanın dünya ve…

Makaleler Din irade irtidat özgürlük

İslam’da Rasyonel Düşüncenin İmkânı Olarak Hatm-i Nübüvvet, Okültist İtirazlar ve Sosyal Bilimler

İslam’ın ortaya çıktığı 7. yy. Arabistan yarımadası iktisadi ve siyasi açıdan olduğu kadar kültürel olarak da dönenim iki büyük dünya gücünden biri olan Sâsânî imparatorluğu etkisi altındadır. Sâsânîlerin Mecusi inanç sistemi gibi Cahiliye dönemi Arapları da özünde düalist bir kozmolojiye inanmaktadır. İnsanı, “iyicil” ve “kötücül” güçler arasında kalmış bir varlık olarak düşünen Cahiliye Araplarının dünyasında…

Makaleler Aydınlanma Kelam Okültizm Peygamberlik Rasyonel düşünce Son peygamber Sosyal bilimler

The Bektashi Order, Sufism, and Shī’īsm in the Work of Baba Rexheb, a Bektashi Sufi of 20th Century

The Bektashi order is known for its Shī’ī roots. However, there are contradictory interpretations in determining the origins or teachings of the Bektashi order. This paper studies the Bektashi order focusing on Mysticizma Islame dhe Bektashizma by Baba Rexheb (1901-1995). I argue that his work plays a vital role in explaining traditional Bektashithought and its…

Makaleler Baba Rexheb Bektashi Creeds Shī’īsm Sufism The Bektashi Order

Erken Dönem İslâm Düşünce Geleneğinde Fârâbî Felsefesi ve Mantığı

Felsefe ve mantık, Hıristiyan düşünce geleneğinden farklı olarak, İslâm kültüründe güçlü bir irade sonucu ve herhangi bir sınırlamaya tabi olmadan gelişmiştir. Tarihin gördüğü en büyük entelektüel atılım olarak Eski Yunan, Süryani, Pers, Yahudi ve Hind düşüncesinin önemli kültürel içerikleri, çeviri hareketleri çerçevesinde, Arapçaya aktarılmıştır. Bu bağlamda bazı kültürel unsurlar, söz gelimi kelâm, felsefî düşüncenin kabulü…

Makaleler Fârâbî Felsefe ve Kelâm ilişkisi İslâm Felsefesi mantık Mantık ve Felsefe ilişkisi