İmam Eş’ari’de insan sorumluluğu
Peygamberimizin vefatından sonra itikadi meselelerde İslam âlemi birçok problemlerle karşılaşmış ve bunların çözümünde tartışmalar yaşanmıştır. Kelam ekollerinde en hararetli tartışmaların yaşandığı konuların başında, kader meselesi, insanın özgür iradesi ve fiilleri gelmektedir. İslam’ın ilk dönemlerinden itibaren de itikadi konularda müslümanlar pek çok problemle karşılaşmış ve problemlere çözüm arayışında şiddetli tartışmalar içerisinde bulunmuştur. İnsan hayatına yansıması anlamındaki…
Fıkıh kelam ilişkisi bağlamında ibâha kavramının analizi
Bu çalışmamızda özellikle fıkıh usulü ilminde yer alan ibâha kavramını usul-ı fıkıh ve kelam ilişkisi bağlamında ele aldık. İbâha kavramı, fıkıhta kişinin bir eylemi işleyip işlememe hususunda mutlak anlamda serbestliğini ifade eder. Henüz erken dönemde ortaya çıkan dini hükümlerin şer’îliği-aklîliği tartışmasının zeminini oluşturan ibâha hükmü, özellikle şer’î bildirim öncesi insanların eylemlerinden sorumlu olup olmayacağı çerçevesinde…
Satanizm ve kelami açıdan eleştirisi
Hilkat neticesinde azgınlığın ve kötülüğün kaynağı olan şeytan ile münasebete başlayan insanoğlu, mahlûkat içerisinde ilahi emaneti taşımakla vazifelendirildi. Bu emaneti hakkıyla taşıyanlar, insanlığı şeytanın ve kötülük unsurlarının şerlerinden korumak ve toplumda iyiliğin hâkim olması için büyük gayret göstermişlerdir. Bu sayede insanlık tarihi, nice örneklerle hakkın, adaletin ve iyiliğin kaynağı olabilmiştir. İnsanlık tarihi, şimdiye kadar benzeri…
Ebû’l-Kāsım El-Ka’Bî El-Belhî’de bilgi
Bağdât Mu’tezilesi’nin yetkin isimlerinden Ebû’l-Kāsım el-Ka’bî el-Belhî’nin (ö. 319/931) bilgi konusundaki görüşleri, bu çalışmanın ana eksenini oluşturmaktadır. Çalışma ″Giriş″ ve dört bölümden meydana gelmektedir. ″Giriş″ bölümünde Ebû’l-Kāsım el-Belhî’nin hayatı, ilmî şahsiyeti, eserleri ve Mu’tezile içindeki konumu ele alınmıştır. Bu bölümdeki bilgiler, tarihsel süreç içerisinde kendisinin ve fikirlerinin hangi noktada olduğunun görülmesi açısından önem arz etmektedir….
Ebü’l Muîn en-Nesefî ile Ebû İshak es-Saffâr’ın iman anlayışlarının mukayesesi
Bu çalışmada, Hanefî-Mâtürîdî kelâm anlayışının önemli temsilcilerinden kabul edilen Ebü’l-Muîn en-Nesefî (öl. 508/1115) ile Ebû İshak es-Saffâr’ın (öl. 534/1139) iman anlayışları incelenmiştir. Nesefî’nin Tebsıratü’l-edille fi usûli’d-dîn ve Saffâr’ın Telhîsü’l-edille li-kavâidi’t-tevhîd adlı hacimli kelâm eserleri bulunmaktadır. Çalışma, Nesefî ve Saffâr’ın iman anlayışlarını bu eserler kapsamında tespit etmeyi, incelemeyi ve mukayese etmeyi amaçlamıştır. Giriş ve üç ana…
Muhammed Said Ramazan el-Bûtî’ye göre selef ve Selefilik
Çağdaş İslâm âlimlerinden biri olan Muhammed Said Ramazan el-Bûtî, İslâm düşüncesinin saf, katıksız, bid’ât ve hurafelerden arınmış fikirleri ortaya koymayı hedeflemiştir. Bûtî’ye göre Selefilik bir mezhep olmaktan çok zamansal bir aşamadır. O ilk üç asırda yaşayanları Ehl-i Sünnet ve’l-cemaat çizgisinde saymıştır. Ehl-i Sünnet’in Selef asrı ile sınırlı olmadığını belirten Bûtî, hangi asırda yaşarsa yaşasın Selef’e…
Mâtürîdî’nin te’vîlâtü’l-Kur’ân’ında mezheplere eleştirileri
Bu araştırma İmam Mâtürîdî’nin Te’vîlâtü’l-Kur’ân’ında yer alan mezheplere karşı doğrudan yaptığı eleştirileri kapsamakta ve mezhepleri eleştirirken muhatap aldığı kişileri içermektedir. Bu amaçla İmam Mâtürîdî’nin tenkitleri konularına göre belli bir düzende verilmeye çalışılmıştır. Ayrıca çalışmada Mâtürîdî’nin eleştirilerinde kullandığı metot da tespit edilerek verilmiştir. Bu bağlamda eleştirilerinin odağını Mu’tezile’nin oluşturduğu bunun yanında Ashâbü’l-Hadîs, Bâtîniyye, Cebriyye, Cehmiyye, Hâricîler,…
Akılcı akımların İslamî parametrelere etkisi
Bu çalışma, akılcılığı ön planda tutan fırkalardan biri olan Kur’âniyyûn akımını ele almaktadır. Yunan felsefesi, komünizm, kapitalizm gibi akılcılık akımlarının sayısı çok fazla olduğundan, bu tez kapsamında bütününü ele almak mümkün değildir. Bu çalışmada örnek olarak Kur’âniyyûn akımı işlenmektedir. Çünkü gerek İslâmî sabiteleri değiştirerek gerek yerine başkasını getirerek gerekse akla dayanan hatalı yorumlamalar yaparak dini…
Kelam açısından adalet ilkesinin siyaset alanına yansımaları
Adalet ve siyaset kavramları, geçmişten günümüze kadar üzerinde en çok konuşulan ve tartışılan kavramların başında gelir. Bu kavramlar üzerine birçok tanımlamalar yapılmış ve nice eserler te’lif edilmiştir. Toplumların düzeni ve güveni açısından da önemli olan bu iki kavram bizim çalışmamızın da konusu olmuştur. Çalışmamızda adalet ve siyaset kavramını kelami açıdan değerlendirmeye çalıştık. Adalet kavramının siyaset…