Tezler

Türkistan’da Ehl-i Sünnet anlayışının gelişimi ve Ahmed Yesevi’nin rolü

Araştırmamız, Türkistan’daki Ehl-i Sünnet anlayışının gelişiminde Ahmed Yesevî’nin Rolü’nü ele almaktadır. Ayrıca Ehl-i Sünnet anlayışının özellikle Türklerin millî özelliğine, din ve kültür yapısına etkisi incelendi. Çalışmada özellikle Türkistan’da Ehl-i Sünnet anlayışının gelişimi ve Ahmed Yesevî’nin Ehl-i Sünnet Anlayışı, Temel Görüşleri ve Mezhebî Eğilimleri, Ahmed Yesevî’nin Türk-İslâm Kültürüne Etkileri ve Ahmed Yesevî’nin Görüşlerinin Türkistan’da yayılışı araştırıldı….

İbn Teymiyye’de iman esasları (Akidetü’l-vasitiyye çerçevesinde)

Bu tezde, İbn Teymiyye’nin el-Akîdetü’l-Vâsıtıyye adlı kitabı esas tutularak, yazarın iman esaslarına bakışı ele alındı. Ancak, İbn Teymiyye’nin diğer kitaplarından da istifadeye çalışıldı. Tezimizde, müellifin iman esasları konusunda Ehl-i Sünnet alimleri ile bir ihtilafı olmadığı görülmektedir. Ancak, yazarın, farklı akıllar ve şartlara göre yorumlarla anlaşılan problemlerde, değişik telakkileri olduğu dikkat çekmektedir. Bu da müellifin metodolojisi…

Ahiret inancının insan üzerindeki etkileri

“Son, son gün veya sonra olan” anlamlarına gelen ahiret ölümden sonraki dirilişin ardından başlayan hayattır. Ahiret Kur’an ‘da dünya hayatından sonraki ebedi yaşam için kullanılan bir kavramdır. Ahirete iman etmek, inanç esasları arasında özel bir yer işgal eder. Bunu birçok ayet ve hadisten de anlamak mümkündür. Bu dünyada Rabbinin rızasını gözeterek, O’nun davası için her…

Ontoloji, bilgi ve iman bakımından ilk insan olarak Âdem

İnsanın yaratılışı ilmî, dinî, felsefî bağlamda geçmişte olduğu gibi günümüzde de önemini korumaktadır. İlk insanın ortaya çıkışı ve yeryüzü serüveninin mitolojik anlatımlarda, beşeri inanışlarda ve ilahi dinlerin kutsal metinlerinde de yer aldığı ve Âdem kavramının semantik incelemesinde tarih boyunca yeryüzüyle ilişkilendirildiği gözlemlenmiştir. Çoğunlukla erkek egemen bir anlatı etrafında şekillenen ilk insanın yaratılışı konusu, kadın öncelikli…

Kelâm ilmi açısından evlilik ve kader ilişkisi

Evlilik, insan hayatında yer alan dönüm noktalarından biridir. Bu sebeple ilahi takdir ile mi özgür irade ile mi gerçekleşip gerçekleşmediği insan açısından önem arz etmektedir. Evliliğin kader olup olmaması kişinin yaşamını anlamlandırması noktasında farklı bir öneme sahiptir. Toplumda evliliğin ilahi takdir sonucu gerçekleştiği inancı yaygındır. Bu araştırmada kader inancının ortaya çıkış süreci ve nasslarda nasıl…

Nûreddin es-Sâbûnî’nin (ö. 580/1184) Peygamber tasavvuru ve kelâm sisteminde hadisleri kullanımı (el-Kifâye örneği)

Nûreddin es-Sâbûnî, Türk coğrafyasının önemli ilim merkezlerinden biri olan Buhâra’da doğmuş ve orada yaşamış önemli bir Türk âlimidir. Ehl-i Sünnet kelâmının iki önemli kolundan biri olan Mâtürîdiliğe mensuptur. Ortaya koyduğu sade ve akıcı eserlerle mensubu olduğu düşünce biçimini geniş kitlelere ulaştıran Sâbûnî, Ebü’l-Muîn en-Nesefî ile birlikte ekolün bilinirliliğine büyük katkı sağlamıştır. Elinizdeki bu çalışma, Sâbûnî…

Dini epistemolojide klasik bilgi tanımındaki gerekçelendirmenin manası

Bu çalışmada klasik bilgi tanımı açısından dini epistemolojide gerekçelendirme problemi ele alınarak bu probleme aklî delillendirme ışığında kavram analiziyle çözüm bulunabileceği savunulacaktır. Bu açıdan ilk bölümde Platon’dan beri süre gelen klasik bilgi tanımıyla genel bir epistemoloji çerçevesi çizilecektir. Sonrasında tanımdaki problemli kısım olan gerekçelendirme konusunun dini epistemolojideki yansımalarına değinilecektir. Akıl ve inanç temelinde ilerleyen gerekçelendirme…

Fahreddin er-Râzî’ye göre Ehl-i Sünnet kavramı

Tezimizde Eş’arî kelâmcısı olan Fahreddin er-Râzî’nin, Ehl-i Sünnet kavramına yaklaşımını ortaya koymayı amaçlamaktayız. Çalışmamız giriş, üç bölüm ve sonuç şeklinde tertip edilmiştir. Konu, Râzî’nin (ö. 606/1209) yaşadığı döneme ve onun mezhepler tarihi alanındaki çalışmalarına mutabık kalınarak sınırlandırılmıştır. İlkin, literatürde geniş bir yer tutan Ehl-i Sünnet kavramının muhtevasına kısaca yer verilmiştir. Ardından, Fahreddin er-Râzî’yi daha iyi…

Çağdaş bir İslâm düşünürü olarak Fazlurrahman’ın Kelâmi anlayışı

Geçmişten bugüne kadar bütün dinler hakkında ortaya atılan birçok düşünce meydana gelmiştir. Bunların bazıları kitaplara dayalı olsa da birçoğu insanların kendi çıkarları doğrultusunda şekillenmiştir. Küçük yaşlardan itibaren İslâmî ilimlerle ilgilenen Fazlurrahman bütün bu noktaları incelemeye başlamış ve kendine göre gördüğü yanlışların nasıl düzeltileceğine dair önerilerde bulunmuştur. Bu konuda birçok eser yazan Fazlurrahman’ın fikirlerine katılanlar olduğu…

Zemahşerî’nin âhiret ahvâli hakkındaki görüşleri

Bu çalışmada Mu’tezile’nin son dönem isimlerinden olan Zemahşerî’nin, âhiret ahvâli hakkındaki görüşleri incelenmiştir. Ehl-i sünnet nazarında, Mu’tezile’nin âhirete taalluk eden kabir, haşir, mîzan, sırat, şefaat ve rü’yetullah gibi meseleleri toptan reddettiği düşüncesi hâkim olsa da, müellifin eserlerini incelediğimiz zaman bunun yanlış olduğunu görürüz. Zemahşerî de birçok Mu’tezilî gibi kabir hayatını, mîzânı, sırat ve şefaatin varlığını…