İbrahim El-lekānî’nin Cevheretü’t-tevhîd şerhlerinde itikadi farklılaşmalar
Bu çalışmada Mısır coğrafyasının önemli âlimlerinden İbrâhim b. İbrâhim el-Lekānî’nin Cevheretü’t-Tevḥîd adlı eserinin üzerine yazılmış şerh ve haşiye çalışmaları yoluyla bir metnin tarihsel süreçteki itikadi çerçevede zihniyet farklılaşmalarını ele aldık. Yaptığımız araştırmanın birinci bölümünde eserin yazarı, İbrâhim b. İbrâhim el-Lekānî’nin hayatı ve yazmış olduğu eserleri hakkında bilgi verdik. Eserleri içinde bilhassa araştırmanın konusu olan Cevheretü’t-Tevḥîd…
Bedrüddîn Hüseyn İbnü’l-Ehdel’in Keşfü’l-Gıtâ adlı eserinde mezhepler ve Eş’arilik
Yemen, İslam tarihinin ilk devirlerinden itibaren farklı mezheplerin nüfuz mücadelesi verdikleri bir alan olmuştur. Şafiilik, Hanbelilik, Eşarilik gibi Sünnî mezhepler ve Şiî kökenli Zeydiyye ve İsmailiyye mezhepleri bölgede yeralmıştır. Yemen Şafiilerinin bir kısmı itikadi olarak Hanbeli iken diğer bir kısmı Eşaridir. Mezhebi çeşitliliğin dışında tasavvufî ekoller de bölgede yaygınlaşmıştır. Sûfîlik halk nezdinde itibar görmüştür. Özellikle…
Elmalılı M. Hamdi Yazır’a göre Ba’s
Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, 19. ve 20. Yüzyılın ülkemiz ilim dünyasının önemli simalarından biridir. İslam dini konusunda yaptığı büyük araştırmalar ile tanınmış olup İslam alanındaki ününü Kur’an’ı yorumlama ve çeviri olarak yazdığı Hak Dini Kur’an Dili isimli 10 ciltlik kitabıyla kazanmıştır. Ba’s, insanın var oluşundan beri her zaman önemli bir konu olagelmiştir. Bu sebeple tarih…
Fıkıh usûlü kelâm ilişkisi bağlamında hicrî 4. asır Bağdat usûlcülerinin umum lafızlarla ilgili yaklaşımlarının tahlili
Cessâs, Bâkıllânî ve Kādî Abdülcebbâr, ömürlerinin ilmî bakımdan en verimli dönemlerini hicrî 4. asırda Bağdat şehrinde geçirmişlerdir. İmam Şâfiî istisna edilirse günümüze ulaşan en eski fıkıh usûlü eserleri sözü geçen bu alimlere aittir ve her biri neredeyse fıkıh usûlü ilminin bütün konularını ayrıntılı bir şekilde içeren hacimli eserler vermişlerdir. İlaveten bu üç âlim konuları fıkıh…
İlahî teklife muhatap olan insan
İnsanın bu dünyadaki varlık sebebini bulması hayatı kadar değerlidir. İnsan başıboş değildir. O bu dünyada vazife sahibi bir yolcu gibidir. İlahî teklifler yoluyla maddî ve manevî hayatını yaratılışına uygun şekilde inşa etmesi için yönlendirilmiştir. Teklif meselesi birey olarak insanı, varlıksal açıdan insanlığı kuşatan çok büyük bir öneme sahiptir. İslam âlimleri insanı her şeyden önce sorumlu…
Muhammed b. Abdullah celizâde ve kelami görüşleri
Bu çalışma Muhammed b. Abdullah Celîzâde’nin kelam görüşlerini konu edinmektedir. Celîzâde ilim ortamlarında ve özellikle de son dönem kelam fırkalarında açıklamaları, yorumları ve eleştirileriyle meşhur olan alimlerden birisidir. O, İlkeleri ve İslami değerleri korumakla birlikte büyücülüğü reddederek ülkelerin gelişmesini çağdaşlaşma ve modern ilimler ve çağdaş yapılardan faydalanmayı amaçlayan modernleşme akımının yöntemini izleyen bir alimdir. Bu…
Kâdî Abdülcebbâr’ın nazar savunusu
“Kâdî Abdülcebbâr’ın Nazar Savunusu” isimli bu tez, istidlâli bilginin temelini oluşturan nazar yönteminin Kâdî Abdülcebbâr’ın bilgi anlayışında nasıl konumlandığını tartışmaktadır. Araştırmanın birinci bölümünde bilgi ve nazar konusu hakkında kısa bir bilgilendirilmede bulunulmuş, bu minvalde nazarın ihtiva ettiği özellikler, yapılan bilgi tanımları ve bu bilgilerin tasnif edilme şekilleri açıklanmaya çalışılmıştır. Ayrıca nazara alternatif olarak gösterilen bilgi…
Bedreddin Aynî’nin Umdetü’l-Kārî fî Şerḥi Saḥîḥi’l-Buḫârî adlı eserinde haberî sıfatlarla ilgili görüşleri
Kur’an-ı Kerim ve nebevi sünnet, ilahi kemalata uygun bir biçimde aklın anlayacağı şekilde Allah’u tealanın sıfatlarına dair haberde bulunur. Allah’u teala hakkında, hayat, kudret irade, ilim, kelam, sem’, basar ve zatı mukaddese layık, uygun ve kemalatına ters düşmeyecek diğer başka sıfatlar da sabit olmuştur. Kur’an-ı Kerim de Allah’ı yarattıklarına benzediği vehmini uyandıran sıfatlar varid olmuştur,…
Agnostisizm Tanrı’nın bilinemezliği sorunu
Bu çalışma, agnostisizme dair yeni bir tanım sunmakta ve bu tanımla birlikte agnostisizmin imkânı, kanıtla olan ilişkisi ve rasyonelliği noktasındaki birtakım belirsizlikleri ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Çağdaş epistemolojide agnostisizmi konu edinen oldukça geniş bir literatürün varlığına rağmen, agnostisizme dair net ve genel kabul gören bir tanımlama yapılamamıştır. Bu tarz bir belirsizlik, agnostisizmin imkânı, temellendirilmesi ve rasyonelliği…
Sadruşşerîa’da varlık ve ulûhiyyet
Sadruşşerîa’nın varlık felsefesinin incelendiği bu çalışma, kelâm-felsefe ve Mâtürîdîlik-Eş’arîlik ilişkisi açısından Sadruşşerîa’nın Mâtürîdî geleneğin hangi evresini temsil ettiğini ortaya koymaktadır. Hanefî-Mâtürîdî geleneğin Râzî sonrası kelâmın kavramsal gelişimi ve mesele genişlemesine adaptasyonu, Sadruşşerîa üzerinden gösterilmektedir. Sadruşşerîa’nın ta’dîl teşebbüsünün genelde kelâm-felsefe, özelde ise Mâtürîdîlik-Eş’arîlik ilişkisi açısından ele alınması ve anlaşılması gerektiği iddia edilmektedir. Bu hüküm yalnızca kelâm…