Tezler

Mezhepler tarihçilerine göre Hz. Ali’ye karşı savaşanlar (İbn Hazm örneği)

Hz. Peygamber’in vefatından sonra Müslümanlar, başta imâmet meselesi olmak üzere pek çok konuda ayrılığa düşmüşlerdir. İlk üç halife dönemini kapsayan bu ihtilâfların en fazla yaşandığı dönem şüphesiz Hz. Ali’nin hilâfeti dönemi olmuştur. Hz. Osman’ın şehit edilmesiyle başlayıp Cemel ve Sıffîn savaşları ile ilerleyen bu süreçte imâmet-siyaset temelinde yaşanan bu ihtilâflar, Hz. Ali döneminde sahabe kanının…

Vehhabiliğin günümüz tekfirci hareketler üzerindeki etkisi-DEAŞ örneği

Bu araştırma, Vehhabiliğin çağdaş tekfirci akımlar üzerindeki etkisini, çağdaş tarihin en önde gelen tekfirci örgütü olan DEAŞ’a odaklanarak ele almaktadır. Bu Araştırma, Vehhabi muhalifleri tarafından kaleme alınan eserlere değil, bizatihi kendi kitap ve kaynaklarını esas alarak Vehhabiliğin miras ve tarihini objektif olarak yeniden değerlendirmeye çalışmaktadır. Ayrıca süreç içerisinde Vehhabiliğin düşünsel ve eylemsel bağlamda kattettiği aşamalarla…

Ebu’l–muin en-Nesefi ve kelami istidlal metodu

Kelam ilmi, inançla ilgili ilkelerin sıhhat ve doğruluğunun araştırıldığı bir ilimdir. Bu ilim, İslam dini etrafında ortaya atılan şüpheleri bertaraf etmek için akli, nakli delil ve burhanları ortaya koymak amacıyla Kur’ân-ı Kerim ve sahih nebevi sünnet içerisinde sabit, kesin deliller yardımıyla İslam inanç esaslarını tespit etmeye yarayan bir ilimdir. Kelam ilmi Allah katında en şerefli…

Hanbelî düşüncede haberî sıfatlar (Ebû Ya’lâ el-Ferrâ örneği)

Hanbelî düşüncenin önemli bir temsilcisi olan Ebu Ya’lâ el-Ferrâ’nın Haberî sıfatlar konusundaki düşüncelerini incelemeyi amaç edinen bu çalışma, söz konusu amaca ulaşmak için ilk bölümde haberî sıfatlar ve kelâmî ekollerde haberî sıfatların nasıl anlaşıldığı ve yorumlandığı konusunu incelemektedir. Ayrıca bu bölümde el-Ferrâ’nın düşüncesinin sınırlarını ve başkalarınkinden farklı yönlerini ortaya koyabilmek amacıyla hanbelî düşüncede haberî sıfatlar…

İmam Mâtürîdî’de akıl teorisi

Kelâm ilmi içerisinde akıl çeşitli yönleriyle ele alınmış, bilhassa tanımı, niteliği, türleri ve akıl-nakil münasebeti açısından inceleme ve araştırmaya tabi tutulmuştur. Bunun en önemli nedeni, aklın dini sorumlulukta başat rol oynamasının yanı sıra, çeşitli bilgi vasıtaları ile edinilen bilgilerin sağlamlığını kontrol eden bir ölçüt konumunda bulunması ve onlara hâkim durumda olmasıdır. Akıl olmaksızın herhangi bir…

Abdulkahir el-Bağdadi’nin Tefsîru’l-Esmâ ve’s-Sıfât adlı eserinin tahkiki ve değerlendirmesi

İslam düşüncesinde ilâhî sıfatlar meselesi geçmişten günümüze canlılığını koruyarak aktarılmış önemli bir problemdir. Bu konuyla ilgili birçok âlim eser yazarak alana katkıda bulunmuştur. Bunlardan biri de Eş’ari geleneğe mensup olan Abdülkâhir el-Bağdâdî’dir. Bağdâdî, kelamda Eş’arî geleneğin erken dönem temsilcilerindendir. Onun görüşleri Eş’arî ekolünü tanımak isteyenler için önemli bir başvuru kaynağıdır. Bağdâdî’nin Tefsîrü’l-Esmâi ve’s-Sıfât adlı kitabı…

Kelami, felsefi ve tasavvufi açıdan kader (Fahreddin er-Râzî, İbn Sînâ ve İbnü’l-Arabî örneğinde bir karşılaştırma) 

Kader meselesi Hz. Peygamber döneminden günümüze değin en çok tartışılan problemlerinden biridir. Tartışmanın merkezinde belirlenmiş kader ve insan özgürlüğü sorunsalı yer almaktadır. Allah ilim, irade ve kudret sıfatları gereği eşyada mutlak hakimiyet sahibidir. Allah’ın mutlak hakimiyeti ile akıl ve irade sahibi insanın fiilleri arasındaki ilişki nasıldır? İnsanın fiillerinin kaynağı Allah mıdır? Yoksa insan mıdır? Kaynak…

İmam Mâtürîdî’ye göre musibetler karşısında insanın konumu

Yeryüzünde varlıklar içinde farklı özelliklerle yaratılan insan, akıl nimeti başta olmak üzere birçok hususta sayısız meziyetlerle donatılmıştır. Allah, insanı yeryüzünde kendisine halife olarak yaratmış, eşref-i mahlûkât kılmış ve ona yaşadığı âlemi imar etmesi için sorumluluklar bahşetmiştir. Kuşkusuz, beşeriyetin en büyük sorumluluğu, Cenâb-ı Allah’a karşı ubûdiyetini yerine getirmektedir. İnsan, kulluğun gereği olarak yaşamı boyunca farklı türden…

Hâricîlik ve Vehhâbîlik mukayesesi

Hz. Peygamber’in (s) vefatının ardından yaşanan Hilafet tartışmaları Müslümanlar arasında ilk fırkalaşmanın temellerini oluşturmuştur. Haricilik, hilafet tartışmalarının neden olduğu siyasi mücadelelerin en yoğun yaşandığı dönemde radikal dini görüşlerle ortaya çıkarak yaşananlara teolojik bir boyut kazandırmıştır. Hariciler bütün siyasi faaliyetleri akide ekseninde değerlendirdikleri için farklı siyasi görüşleri akidevi bir farklılık olarak telakki etmişlerdir. Haricilerle bazı ortak…

Osmanlı müelliflerinin eserlerinde mezhebî konuların incelenmesi (XVI. yüzyıl Taşköprizâde İsameddin Ahmed bin Mustafa Efendi örneği)

XVI. yüzyıl Osmanlı Devleti’nin yükseliş dönemidir. Bu yüzyılda zirvede olunan ilim alanında da çok sayıda seçkin ilim adamları yetişmiş ve önemli eserler bırakmışlardır. Osmanlı’nın yükseliş devrinde Kelâm ilminde şerh ve haşiye çalışmalarının ağırlıkta olduğu görülse de özgün eserler de verilmiştir. Özellikle bu yüzyılda ilmiye sınıfı içerinde tedris ve telif gibi faaliyetleriyle tanınan Taşköprizâde İsameddin Ahmed…