İmam Gazzâlî’de İman-Amel ilişkisi
İslam düşünce geleneğinin en önemli âlimlerinden biri olan Gazzâlî’nin hayatı ve düşünce yapısı, hem kendi dönemine hem günümüze yol göstermektedir. Onun hayat serüveni sürekli bir şekilde hakikat peşinde olmamız gerektiği gerçeğini ortaya koymaktadır. Unutmayalım ki, bulanlar ancak arayanlardır. Gazzâlî de bu hakikati elde etmiş nadir düşünürlerimizden biridir. Biz bu çalışmamızda, İmam Gazzâlî’ ye göre iman-amel…
Kur’an’a göre insan iradesini olumsuz yönde etkileyen faktörler
Temel anlamı seçme ve tercih etme olan irade olgusu, psikoloji, sosyal psikoloji, felsefe ve kelamın ortak konularından birisidir. Ancak, insanın iyilik varken niçin kötülüğü tercih ettiği; irade ve davranışını etkileyen etkenlerin neler olduğu sorusunu cevaplamak için disiplinler arası ve bütüncül bir yaklaşım gereklidir. Bu nedenle bu çalışmada irade ve davranışı konu edinen bu alanlardan faydalanmakla…
Selcuklular döneminde eş’ârîlik
Ebu’l-Hasan el-Eş’ârî tarafından temelleri atılan Eş’ârîlik mezhebi, Mâtürîdîlik mezhebi ile birlikte Ehl-i Sünnet çatısı altında yer alan i’tikâdî fırkalardan bir tanesidir. Gelişimi ve sistemleşmesinde İbn Fûrek, İsferâyinî, Bâkıllânî, Abdulkahir el-Bağdâdî, Cüveynî gibi âlimler büyük rol oynamışlardır. Özellikle Selçuklular Devletine gelinceye değin sistemleşmesini büyük ölçüde tamamlayan Eş’ârîlik mezhebi, Selçuklular döneminde hem yok olma tehlikesi ile karşı…
Abdülkerim Ed-Deban’ın hayatı, eserleri ve kelâmî görüşleri
Abdülkerim ed-Deban’ın tam adı Abdülkerim b. Hammadi b. Hudair b. Abdurrezzak b. Halid b. el-Seyyid b. Abdullah’tır. Kendisini tanıyan bilginler onu büyük bir âlim, seçkin bir fakih ve muhakkik, âbid ve zahit bir kimse olarak nitelendirmektedir. 1910 yılında doğan Deban, Kur’an-ı Kerim’i Tikrit şehrinde öğrendi. Mutevazılığı ve sadeliğiyle dikkat çeken Abdülkerim ed-Deban ilmi eserleri okuyup…
Cevheretü’t-tevhîd şerhlerinde Mu’tezile eleştirisi
Kelâm ilmi, özündeki gelişmeye ve değişimci karaktere bağlı olarak tarihî süreçte hep ileriye dönük gerçekleştirdiği hamlelerle dikkat çekmiştir. Kimi zaman duraksama dönemleri geçirmiş olsa da canlı ve atılımcı görünümünden taviz vermemiştir. Kelâmın bu karakteristik özelliği farklı ekollerin zuhur etmesine zemin hazırlamıştır. Ortaya çıkan her ekol, kendi fikirlerinin doğruluğunu, karşıt fikirlerin ise yanlışlığını ispat etmeye gayret…
Kelam ilminin doğuşunda İran kültürünün etkileri
Müslümanların İran coğrafyasını ele geçirmelerinin doğal sonucu, Arap ve Fars kültürünün karşı karşıya gelmesidir. Bu karşılaşma, İran’ın İslamlaşması ve İslam’ın da İranlılaşması sonucunu doğurmuştur. İslam’ın İranlılaşma süreci, Kelâm ilminin doğuş süreciyle eş zamanlıdır. Bu nedenle erken Kelamî tartışmalarda Zerdüştî geleneğin izleri görülmektedir. Araştırmamız iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde İran’ın İslamlaşması yani İran’ın İslamiyet ile tanışması…
Ya’kûb bin Abdüllatîf’in Kelamî görüşleri
Kelâm ilmi Hicri I. asrın sonlarında ortaya çıkmaya başlayarak günümüze kadar kesintisiz bir şekilde devam etmiştir. Kelam ilmi alanında yetişen ilim adamları her dönemde söz sahibi oldular. Her asırda onlarca kelam âlimi yetişti. Osmanlı devletinin zirveyi yaşadığı dönem olan XVI. asırda da bazı kelam âlimleri yetişmiştir. İşte bu dönemde kelam ve mezhepler tarihi alanında eser…
Ebû’l-Kâsım El-Ka’bî’nin Makâlâtı’nda hâricî fırkaları ele alış biçimi ve tasnifi
Müslümanlar ilk dönemlerde karşılaştıkları sorunları gelen vahiy ile çözüme kavuşturuyorlardı. Peygamberin vefatı ve vahyin kesilmesiyle birlikte, karşılaşılan sorunlar yine vahyin ışığında çözülmeye çalışıldı. Fakat insanlar arasındaki farklılıklar beraberinde fikir ayrılıklarını getirdi. Bunun sonucunda fırkalar oluşmaya başladı. Fırkaların görüşlerinin kayıt altına alınmasıyla birlikte Makâlât geleneği olarak bilinen bir edebiyat gelişti. Ebû’l-Kâsım el-Ka’bî’nin Kitabü’l-Makâlât’ı, bu gelenek içerisindeki…