Tezler

İbn Teymiyye’den Vehhâbîliğe değişen mürcie yaklaşımı

İrcâ kavramı ve Mürcie mezhebi tarihsel süreç içerisinde farklı anlaşılmıştır. Ehli Hadis alimleri Mürcie mezhebine karşı sert tavrıyla bilinir. İbn Teymiyye, ilk dönem Ehli Hadis alimlerinin sert tavrını yumuşatmaya çalışmış, Mürcie mezhebi içerisinde yaptığı sınıflandırma ile tartışmaları lafzî olarak değerlendirmiştir. Vehhâbi gelenek içerisinde İbn Teymiyye’nin takındığı kuşatıcı tavrı devam ettirenler olmuştur. Ancak Vehhâbi gelenek içerisinde…

Molla Muhammed Said Tahıkî ve Şiîlik ile Vehhâbîliğe yönelttiği eleştiriler

Bu çalışmada şark medreselerinde yetişmiş, son dönem İslâm âlimlerinden Seyda Molla Muhammed Said Tahıkî’nin hayatı ve İmâmiyye Şîa’sı (On iki İmamcı Şiîlik)’na yönelttiği eleştirileri içeren Nezâhet’ül- Ashâb Fi’s-Sünneti Ve’l-Kitâb Âmmâ İfterâ Âleyhim Ehl’üz-Zeyği Ve’l-İrtiyâb adlı eseri ile Vehhâbîliğe yönelttiği eleştirileri içeren El-Fütûhât’üs-Samediyye Fir’r-Reddi Âlâ Müğâletât’il-Vehhâbiyye adlı eseri ele alınmıştır. Çalışmamız giriş ve üç bölümden oluşmaktadır….

Mihne sonrası mu’tezile düşüncesinin savunusu –Ebu’l Hüseyin el-Hayyât ekseninde- 

Bu tezde İslam tarihinde Mihne olarak bilinen uygulamalardan sonra itibarını kaybeden Mu’tezile düşüncesinin, Ebu’l-Hüseyin el-Hayyât eksenindeki savunusu ve bu amaç doğrultusundaki icraatları ele alınmıştır. Birinci bölüm, Hayyât’ın yaşadığı ortam ve hayatına tahsis edilmiştir. Bu bağlamda onun düşünce dünyasının şekillendiği coğrafya olarak Bağdat’taki siyasî, sosyal, iktisadî, ilmî ve mezhebî ortam incelenmiştir. Bununla beraber yazarın hayatına, ilmî…

Şiiliğin İran dış politikasına etkileri 

Bu çalışma “Şiiliğin İran Dış Politikasına Etkilerini” tespit etmek adına hazırlanmıştır. Disiplinlerarası bir tez niteliğine sahip bu çalışma Din-Mezhep Dış Politika bağlantısını incelemek üzere yazılmıştır. Çalışma içerik itibariyle giriş ve üç bölümden oluşmaktadır. Giriş bölümünde çalışmanın önemi, konusu, kaynakları, yöntem üzerine durulmuştur. İran İslam Devrimi ve Şiilik isimli birinci bölümde 1979 yılında gerçekleşen İran İslam…

Cüveynî’de âlemin hudûsu

Bu çalışmada Allah’ın varlığının delillerinden biri olan hudûs delilinin “Âlem hâdistir.” önermesi, hicri beşinci yüzyılda yaşayan ve İmâmü’l-Harameyn olarak bilinen Eş’arî mezhebine mensup Abdülmelik el-Cüveynî’nin görüşleri çerçevesinde ele alınmıştır. Çalışma yürütülürken büyük ölçüde, Cüveynî’nin bu konuya geniş bir şekilde yer verdiği eş-Şâmil fî Usûli’d-Dîn adlı eserinden yararlanılmıştır. Çalışmamızın ilk bölümünde Cüveynî’ye kadar olan dönemde Allah-âlem…

Muhammed Said Ramazan el-Bûtî’nin itikâdî görüşleri 

Bu çalışmada “Muhammed Said Ramazan el-Bûtî’nin İtikâdî Görüşleri” ele alınmaya çalışılmıştır. Bu görüşleri ele alınırken özellikle sistematik bir şekilde yazılan ve tamamıyla itikâdî konulara ayrılan Kübra’l-Yakîniyyâti’l-Kevniyye adlı eseri ölçüt alınmıştır. Bununla beraber diğer eserlerinden de yararlanılmıştır. Çalışmamız bir giriş, dört bölüm ve bir sonuçtan oluşmaktadır. Giriş kısmında araştırmamızın konusu, amacı, yöntemi ve kaynakları ile kısaca…

Mu`tezile’de tevlîd teorisi – Kâdî Abdülcebbâr örneği

Fiil konusu, çeşitli disiplinler tarafından farklı perspektiflerden ele alınmıştır. İslâmî ilimler arasındaki küllî ilim rolünü üstlenen kelâm, fiil konusunu en geniş çapta ele alan ilimdir. Kelâm, fiil meselesini incelerken hem fiilin meydana geliş aşamasını hem de bu fiilin hukuki ve ahlâkî boyutunu ele almıştır. Kelâm tarihindeki en büyük tartışmalardan birisi insan fiillerinin gerçek manada fâilinin…

Çağdaş inanç problemlerine reddiye olması bakımından tasarım delili

Görünür âlemin hayrete konu olan yapısı, onun kaynağı ile ilgili soruşturmalara bir dinamizm katmıştır ve bu dinamizm hiç eksilmeden günümüze kadar gelmiştir. Tasarım ve inanç arasındaki ilişkinin birçok boyutunun ortaya konulduğu bu dinamizm, dini düşünce ile zorunlu bir bağlantı içindedir. İsbat-ı vâcibin kelâm ilmi ve din felsefesinin başat konularından biri olması, tasarım ve inanç arasındaki…

Mâturîdî’de ilâhî hikmet ve insan fiilleriyle ilişkisi

Ebû Mansûr el-Mâturîdî, Semerkant havzasında yetişmiş Türk ve İslam dünyasının önemli düşünürlerinden biridir. İmam-ı A’zam Ebû Hanîfe’nin inançla ilgili görüşlerini sistematize eden Mâturîdî, inanç sahasında kendi adıyla adlandırılan “Mâturîdîlik” mezhebinin kurucusudur. Onun Te’vîlatü’l-Kur’an ve Kitâbü’t-Tevhid adlı eserlerinde hikmet en temel kavramdır. O, hikmeti her şeyin gayesi, hakikati anlamında kullanmış ve âlemde hiçbir şeyin amaçsız, boşu…

Nusayrilik’ te âhiret inancı 

Hz. Peygamber’in vefatının ardından mezhepsel oluşumlar ortaya çıkmıştır. Bunlar arasında yer bulan Nusayri mezhebi, Muhammed b. Nusayr en- Nemiri tarafından kurulan, Hamdan el- Hasibî tarafından sistematik hale getirilen Şiî Bâtıni bir fırka olarak günümüze kadar varlığını sürdürmüştür. Nusayri mezhebi birçok din ve kültürden etkilenmiştir. Bu etkileşimler sonucunda İslamiyet’ te yeri olmayan inanışlara sahip olmuşlardır. İslam’da…