Ebü’l-Muîn en-Nesefî’de iman kavramı
Bu çalışmada, meşhur Mâtürîdî kelâmcısı Ebü’l-Muîn en-Nesefî’nin iman kavramı ile ilgili etimolojik ve teolojik yaklaşımları incelenmiş ve onun tarafından geliştirilen iman nazariyesinin neredeyse hiçbir kelamcının eserinde göremeyeceğimiz kadar çok şümüllü, sistematik ve özgün olduğu ortaya konulmuştur. Bu amacın gerçekleşmesi adına araştırmanın birinci bölümünde, iman sözcüğü ile doğrudan veya dolaylı olarak ilişkilendirilen bazı kavramların tahlili yapılmıştır….
İbnü’l-Melahimi’de lutuf teorisi
Kulu iman etmeye yönlendiren, isyan etmesini engellemeye sevk eden motiv olarak ifade edilen lutuf, Allah’ın bütün fiillerinin hasen olmasının ve kabih bir fiil yaratmamasının bir gereği olarak ortaya konmuştur. Lutuf teorisinin bilhassa sistem içerisinde önemli bir yer edinmesinin sebebi de budur. Zira lutuf, âlemde meydana gelen ve insanları derinden yaralayan acıların, ölümlerin ve kötülüklerin bir…
Konyalı Mehmed Vehbi Efendi’nin nübüvvet anlayışı
Mehmed Vehbi Efendi (1861-1949) Osmanlı’nın son dönemine ve Türkiye Cumhuriyeti’nin ilk yıllarına şahit olmuş, medreselerde hocalık yapmış, Kelâm, Tefsir ve Hadis alanında eser telifinde bulunmuş, fikir ve siyaset adamıdır. Vehbi Efendi’nin yaşadığı dönem siyasi anlamda çalkantılı bir dönemdir. Kendisi bu dönemde önemli görevler üstlenmiş olmasına rağmen ilmî yönünü de ihmâl etmemiş farklı alanlarda eser telifinde…
Tanrı ve insan görüşleri bağlamında eski Yunan felsefesinin Mu’tezile kelam sisteminin teşekkülü ve gelişimine etkisi meselesi
Bu çalışma, Eski Yunan felsefesi ve Mu’tezile kelâm ekolünün Tanrı ve insan anlayışlarının mukayeseli olarak incelenmesi ve dolayısıyla Mu’tezile’nin kelâmî felsefesi üzerinde Eski Yunan düşüncesinin etkilerinin ortaya konulması ve tahlil edilmesini amaçlamaktadır. Bu bağlamda Mu’tezile ekolü üzerinde batılıların iddia ettiği türden Eski Yunan düşüncesinin etkisinin olup olmadığı ortaya konulacaktır. Mu’tezilî düşünce sisteminde Allah; zât ve…
Hatâyî Dîvânı’nda inançla ilgili unsurlar
Bu çalışmada, on altıncı yüzyılın önemli şairlerinden biri olan Hatâyî’nin şiirlerindeki inançla ilgili unsurlar ele alınmıştır. Girişte şairin hayatı, edebî kişiliği ve eserleri hakkında bilgi verilmiştir. İnançla ilgili unsurların ele alındığı bölümde “Allah, kitaplar, melekler, peygamberler, Ehlibeyt, Oniki İmâm, sûreler, ayetler ve inançla ilgili sözler, tasavvuf, kutsal mekânlar, sayılarla ilgili unsurlar, canlı ve cansız nesneler,…
Hille medresesinin Şiî-usûlî gelenekteki yeri: Muhakkık el-Hillî örneği
Şiî-İmâmî geleneğin tarihinde Usûlî düşüncenin gidişatını etkileyen önemli yol ayrımlarından biri de Şiî Büveyhîlerin Bağdat’ı kaybetmeleri akabinde Necef’e geçen Usûlî düşüncenin, çeşitli sebeplerden ötürü durgunluk dönemine girmesidir. Bu durgunluğu sona erdiren ve Şiî düşünceyi canlandıran ilim merkezi ise Hille olmuştur. Hille’de İbn İdrîs el-Hillî (ö. 598/1202) ile ilk ürünlerini vermeye başlayan ilmî faaliyetler 656/1258’de Moğolların…