Ortaya çıkışları, inançları ve Yemen siyasetine etkileri açısından Hûsîler
Bu tez çalışmasında 2014 yılında Yemen’de darbe yaparak yönetimi ele geçiren Hûsî hareketinin ortaya çıkışı, inançları ve Yemen siyasetine etkileri ele alınmıştır. Tezin amacı, Hûsî örneğinden yola çıkarak mezhepsel farklılıkların bir ülkenin siyasi, sosyal ve ekonomik hayatına etkilerini ortaya koymaktır. Özelde Yemen, genelde ise Ortadoğu’nun diğer ülkelerinde yönetimden çarşı-pazara varıncaya dek, toplumu en çok etkileyen…
Hatîbzâde’nin kelâm ve ru’yetullah’a dair görüşleri (Risâle fi’l-kelâm ve’r-ru’ye isimli risâlesi bağlamında)
Osmanlı düşüncesinin en önemli isimlerinden biri olan Hatîbzâde Muhyiddin Mehmed Efendi (ö. 901/1496) fıkıh, tefsir gibi temel İslâm bilimlerinde bazı eserler kaleme almasına rağmen onun tebarüz ettiği en önemli alan ilm-i kelâmdır. Keskin zekâsı ve eleştirel kişiliği ile bilinen Hatîbzâde, tezde incelemesini yaptığımız kelâm ve ru’yetullah risâlesinde de bu özellikleri ile öne çıkmaktadır. Büyük ölçüde…
Gazâlî düşüncesinde burhân ve iman ilişkisi
apmış olduğumuz çalışmanın temel amacı, insanların kesin bilgiye ulaşmasındaki vesilelerden biri olan “burhân” kavramının, İman konularında bir delil olarak kullanılıp kullanılamayacağını Gazâlî’nin görüşleri çerçevesinde ele almaktır. Bu doğrultuda çalışmamızın birinci bölümünde Gazâlî’nin burhân kavramına yüklediği anlam, ikinci bölümünde ise Gazâlî’nin iman kavramına yüklediği anlam ele alınmıştır. Üçüncü bölümde ise bu iki kavramın birbiri ile olan…
Büveyhîler döneminde Mu’tezile-İmamiyye etkileşimi
Büveyhîler, Zeydî-Mu’tezilî geleneğin olduğu bir coğrafyada zuhur etmiş ve Sünnî Abbâsî yönetimini bir asrı aşkın süre hâkimiyeti altına almış Şiî bir hanedan-lıktır. Bu süre zarfında bünyesinde İmâmiyye ve Mu’tezile alimlerini himaye ede-rek, İmâmî ve Mu’tezilî fikirlerin yaygınlaşmasında ve kaynaşmasında etkin bir rol oynamıştır. Büveyhîler döneminde İmâmiyye’nin rasyonel bir kimlik kazanmasında etkili olan Şeyh Sadûk, Şeyh…
İbrahim El-lekānî’nin Cevheretü’t-tevhîd şerhlerinde itikadi farklılaşmalar
Bu çalışmada Mısır coğrafyasının önemli âlimlerinden İbrâhim b. İbrâhim el-Lekānî’nin Cevheretü’t-Tevḥîd adlı eserinin üzerine yazılmış şerh ve haşiye çalışmaları yoluyla bir metnin tarihsel süreçteki itikadi çerçevede zihniyet farklılaşmalarını ele aldık. Yaptığımız araştırmanın birinci bölümünde eserin yazarı, İbrâhim b. İbrâhim el-Lekānî’nin hayatı ve yazmış olduğu eserleri hakkında bilgi verdik. Eserleri içinde bilhassa araştırmanın konusu olan Cevheretü’t-Tevḥîd…
Bedrüddîn Hüseyn İbnü’l-Ehdel’in Keşfü’l-Gıtâ adlı eserinde mezhepler ve Eş’arilik
Yemen, İslam tarihinin ilk devirlerinden itibaren farklı mezheplerin nüfuz mücadelesi verdikleri bir alan olmuştur. Şafiilik, Hanbelilik, Eşarilik gibi Sünnî mezhepler ve Şiî kökenli Zeydiyye ve İsmailiyye mezhepleri bölgede yeralmıştır. Yemen Şafiilerinin bir kısmı itikadi olarak Hanbeli iken diğer bir kısmı Eşaridir. Mezhebi çeşitliliğin dışında tasavvufî ekoller de bölgede yaygınlaşmıştır. Sûfîlik halk nezdinde itibar görmüştür. Özellikle…
Elmalılı M. Hamdi Yazır’a göre Ba’s
Elmalılı Muhammed Hamdi Yazır, 19. ve 20. Yüzyılın ülkemiz ilim dünyasının önemli simalarından biridir. İslam dini konusunda yaptığı büyük araştırmalar ile tanınmış olup İslam alanındaki ününü Kur’an’ı yorumlama ve çeviri olarak yazdığı Hak Dini Kur’an Dili isimli 10 ciltlik kitabıyla kazanmıştır. Ba’s, insanın var oluşundan beri her zaman önemli bir konu olagelmiştir. Bu sebeple tarih…
Fıkıh usûlü kelâm ilişkisi bağlamında hicrî 4. asır Bağdat usûlcülerinin umum lafızlarla ilgili yaklaşımlarının tahlili
Cessâs, Bâkıllânî ve Kādî Abdülcebbâr, ömürlerinin ilmî bakımdan en verimli dönemlerini hicrî 4. asırda Bağdat şehrinde geçirmişlerdir. İmam Şâfiî istisna edilirse günümüze ulaşan en eski fıkıh usûlü eserleri sözü geçen bu alimlere aittir ve her biri neredeyse fıkıh usûlü ilminin bütün konularını ayrıntılı bir şekilde içeren hacimli eserler vermişlerdir. İlaveten bu üç âlim konuları fıkıh…
İlahî teklife muhatap olan insan
İnsanın bu dünyadaki varlık sebebini bulması hayatı kadar değerlidir. İnsan başıboş değildir. O bu dünyada vazife sahibi bir yolcu gibidir. İlahî teklifler yoluyla maddî ve manevî hayatını yaratılışına uygun şekilde inşa etmesi için yönlendirilmiştir. Teklif meselesi birey olarak insanı, varlıksal açıdan insanlığı kuşatan çok büyük bir öneme sahiptir. İslam âlimleri insanı her şeyden önce sorumlu…