Cevheretü’t-tevhîd şerhlerinde Mu’tezile eleştirisi
Kelâm ilmi, özündeki gelişmeye ve değişimci karaktere bağlı olarak tarihî süreçte hep ileriye dönük gerçekleştirdiği hamlelerle dikkat çekmiştir. Kimi zaman duraksama dönemleri geçirmiş olsa da canlı ve atılımcı görünümünden taviz vermemiştir. Kelâmın bu karakteristik özelliği farklı ekollerin zuhur etmesine zemin hazırlamıştır. Ortaya çıkan her ekol, kendi fikirlerinin doğruluğunu, karşıt fikirlerin ise yanlışlığını ispat etmeye gayret…
Kelam ilminin doğuşunda İran kültürünün etkileri
Müslümanların İran coğrafyasını ele geçirmelerinin doğal sonucu, Arap ve Fars kültürünün karşı karşıya gelmesidir. Bu karşılaşma, İran’ın İslamlaşması ve İslam’ın da İranlılaşması sonucunu doğurmuştur. İslam’ın İranlılaşma süreci, Kelâm ilminin doğuş süreciyle eş zamanlıdır. Bu nedenle erken Kelamî tartışmalarda Zerdüştî geleneğin izleri görülmektedir. Araştırmamız iki bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde İran’ın İslamlaşması yani İran’ın İslamiyet ile tanışması…
Ya’kûb bin Abdüllatîf’in Kelamî görüşleri
Kelâm ilmi Hicri I. asrın sonlarında ortaya çıkmaya başlayarak günümüze kadar kesintisiz bir şekilde devam etmiştir. Kelam ilmi alanında yetişen ilim adamları her dönemde söz sahibi oldular. Her asırda onlarca kelam âlimi yetişti. Osmanlı devletinin zirveyi yaşadığı dönem olan XVI. asırda da bazı kelam âlimleri yetişmiştir. İşte bu dönemde kelam ve mezhepler tarihi alanında eser…
Ebû’l-Kâsım El-Ka’bî’nin Makâlâtı’nda hâricî fırkaları ele alış biçimi ve tasnifi
Müslümanlar ilk dönemlerde karşılaştıkları sorunları gelen vahiy ile çözüme kavuşturuyorlardı. Peygamberin vefatı ve vahyin kesilmesiyle birlikte, karşılaşılan sorunlar yine vahyin ışığında çözülmeye çalışıldı. Fakat insanlar arasındaki farklılıklar beraberinde fikir ayrılıklarını getirdi. Bunun sonucunda fırkalar oluşmaya başladı. Fırkaların görüşlerinin kayıt altına alınmasıyla birlikte Makâlât geleneği olarak bilinen bir edebiyat gelişti. Ebû’l-Kâsım el-Ka’bî’nin Kitabü’l-Makâlât’ı, bu gelenek içerisindeki…
Ekmelüddin el-Bâbertî’nin ‘Şerhu ‘Umdeti’l-‘Akâid’ adlı eserinin metni ve değerlendirmesi
Ebü’l-Berekât en-Nesefî’nin el-‘Umde fi’l-İ’tikad adlı eserinin Kelâm ilmi içerisinde çok önemli bir yeri vardır. Bu yüzden üzerine birçok şerh yazılmıştır. Kendisinin de bu türden bir çalışması vardır. Ekmelüddin el-Bâbertî’ninki de bunlar arasındaki en önemli şerhlerden biridir. Bâbertî, Nesefî’nin metninin kapalı yerlerine açıklık getirmiştir. Mezhebinin görüşlerini ortaya koymuştur. İtirazlara da cevaplar vermiştir. Bazı ifade tarzlarına itirazı…
Abdülkâhir el-Bağdâdî ve Fahreddin er-Râzî’ nin İslam mezheplerini tasnif yöntemleri
Mezhep veya fırka gibi oluşumlar, Hz. Peygamber’ in vefatının ardından karşılaşılan yeni durum ve bir takım sorunlar üzerine ana bünyeden ayrılarak yeni fikirlerle meydana çıkmıştır. İslâm Mezhepler Tarihi Bilimi bu oluşumları günümüzde bilimsel bir yöntemle inceliyor olsa da ilk dönemlerden itibaren kaleme alınan eserlerde fırkalar, çeşitli ve genellikle taraflı şekilde incelemeye tabi tutulmuştur. Genel görüşün…
İslam kelâmı’nda imtihan problemi
İnsanın dünyaya geliş amacı, dünya hayatının anlamı gibi konular insanlık tarihi kadar eskidir. İnanç ve düşünce sistemleri bu konularda çeşitli fikirler üretmiştir. İlahi dinlerde vahiy ile açıklanan bu konular halen insanın zihnini meşgul etmeye devam etmiştir. İslam Dininde, insanın yaşamının amacı olarak kabul edilen İmtihan kavramı da bu bağlamda tartışılan bir konu olmuştur. Bu çalışmada…
İsmail Fenni Ertuğrul’un kelam ilmine katkıları
Yen-i İlmi Kelam çerçevesinde yenilik hareketlerinin ortaya çıktığı 19. ve 20. yüzyıl başlarını kapsayan dönem Kelam ilmi açısından oldukça önemlidir. Bu döneme şahit olmuş mütekellimler ve dönemin hususiyetleri Yeni İlm-i Kelam dönemine ışık tutmaktadır. Biz de bu amaçla çalışmamızda İsmail Fenni Ertuğrul’u ve Kelam ilmine katkılarını konu edindik. İsmail Fenni, 1855 yılında dünyaya gelmiştir. Sırasıyla…